Στην Ολομέλεια του Αρείου Πάγου συζητείται την Πέμπτη το θέμα της νομιμοποίησης ή μη των εταιρειών διαχείρισης να προχωρούν – ως εντολοδόχοι των funds – σε πλειστηριασμούς, με σύσσωμο το χρηματοπιστωτικό σύστημα, τους δανειολήπτες, αλλά και την κυβέρνηση, να αναμένουν με αγωνία την απόφαση.
Πιο αναλυτικά, το Ανώτατο Δικαστήριο στην πλήρη σύνθεσή του καλείται να αποφανθεί επί του κενού που έχει προκύψει μεταξύ δύο νόμων και συγκεκριμένα:
• του 4354/2015 για τα «κόκκινα» δάνεια, ο οποίος προβλέπει ειδική νομιμοποίηση στους servicers, ώστε να μπορούν να πραγματοποιούν διαδικαστικές πράξεις αντί του δικαιούχου της απαίτησης και
• του 3156/2003 που αφορά γενικά σε ρυθμίσεις δανείων και στο άρθρο 10 (παράγραφος 14) καθιστά σαφές ότι οι προβλεπόμενες εταιρείες ενεργούν πράξεις διαχειρίσεως για λογαριασμό των εταιρειών που έχουν τα δάνεια, χωρίς να αποδίδεται σε αυτές η συγκεκριμένη ιδιότητα του «μη δικαιούχου ή μη υπόχρεου διαδίκου».
Με απλά λόγια, ο νόμος του 2015 επιτρέπει στους servicers να γίνονται διάδικοι, ενώ αυτός του 2003 όχι, γεγονός στο οποίο «πάτησαν» πολλοί δανειολήπτες – μέσω των νομικών εκπροσώπων τους – ζητώντας αναβολή των πλειστηριασμών.
«Μία απόφαση του Αρείου Πάγου κρίνει ότι οι servicers δεν νομιμοποιούνται να προχωρούν σε πλειστηριασμούς, ενώ πολλές άλλες προβαίνουν στο αντίθετο συμπέρασμα.
Υπάρχουν και αρκετές νομολογίες του Αρείου Πάγου επί αυτών, αλλά και νομολογίες κατωτέρων δικαστηρίων. Έχει πέσει στην αντίληψή μου μία στο Εφετείο Λάρισας, στη Θεσσαλονίκη, στην Αθήνα κ. ο. κ.», ανέφερε χαρακτηριστικά ο υπουργός Οικονομικών, κ. Χρήστος Σταικούρας, πριν βάλει τέλος στα σενάρια περί νομοθετικής πρωτοβουλίας, παραπέμποντας το ζήτημα στην Ολομέλεια.
Όπως εξηγούν στο newmoney πηγές της αγοράς NPEs, ο χρόνος έκδοσης της απόφασης θεωρείται κρίσιμος για τρεις κυρίως λόγους:
Α) Την ομαλή λειτουργία της «μηχανής» των πλειστηριασμών. Το τελευταίο διάστημα παρατηρείται μία σημαντική αύξηση του ποσοστού των ανακοπών, παρά το γεγονός ότι στις περισσότερες περιπτώσεις η απάντηση των δικαστηρίων είναι αρνητική. Σύμφωνα με στοιχεία των servicers, οκτώ στις 10 αιτήσεις ανακοπής απορρίπτονται, με τις δύο που γίνονται αποδεκτές να εκδίδονται από δικαστήρια ως επί το πλείστον της περιφέρειας. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως όσο περισσότερο καθυστερεί ο Άρειος Πάγος να τοποθετηθεί επί της αμφισημίας, τόσο θα γιγαντώνεται το «κύμα» των ανακοπών, με ό, τι αυτό συνεπάγεται για την ομαλή λειτουργία της μηχανής των πλειστηριασμών.
Β) Την επίτευξη των στόχων των business plans. Αν και, όπως παραδέχονται οι παραπάνω πηγές, ο κίνδυνος κατάπτωσης των εγγυήσεων του Δημοσίου δεν είναι τόσο άμεσος, εντούτοις απειλούνται με εκτροχιασμό τα business plans του «Ηρακλή». Τα τιτλοποιημένα χαρτοφυλάκια, άλλωστε, περιλαμβάνουν αυστηρές προδιαγραφές εκτέλεσης για τις εταιρείες διαχείρισης και εξίσου αυστηρές κυρώσεις σε περίπτωση υποαπόδοσης, γεγονός που σημαίνει ότι για την ομαλή εκτέλεσή τους είναι απαραίτητη η εφαρμογή του συνόλου των μέσων που προβλέπονταν όταν συμφωνήθηκαν τα επίμαχα σχέδια, μεταξύ των οποίων και οι πλειστηριασμοί.
Γ) Την προσέλκυση επενδυτών. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η αλλαγή εκ των υστέρων των όρων μιας συμφωνίας (σ.σ. εν προκειμένω τις συναλλαγές πώλησης «κόκκινων» δανείων) δεν είναι και το καλύτερο μήνυμα που θέλει η Ελλάδα να εκπέμψει προς τους επενδυτές και δη, σε μία περίοδο, όπου έχει ξεκινήσει η προσπάθεια προσέλκυσής τους. Πέραν, δηλαδή, των απαιτήσεων που ενδεχομένως να εγείρουν όσοι έχουν ήδη επενδύσει στην επίμαχη αγορά και σε περίπτωση αρνητικής απόφασης του Αρείου Πάγου θα πληγούν, η καθυστέρηση επίλυσης του θέματος ενδέχεται να αποθαρρύνει και εκείνους που ενδεχομένως σκέφτονταν να τοποθετηθούν.
Οι δανειολήπτες
Οι δανειολήπτες από την άλλη πλευρά, «ποντάρουν» στην καθυστέρηση έκδοσης της απόφασης, προσδοκώντας σε αυτό το διάστημα να επιτύχουν την ακύρωση των πράξεων αναγκαστικής εκτέλεσης εις βάρος τους. Δεδομένου δε, ότι η πλατφόρμα e-auction έχει ήδη αρχίσει να «γεμίζει» με προγράμματα πλειστηριασμών για την τρέχουσα χρονιά, η δικαστική οδός φαίνεται πως αποτελεί για εκείνους το μοναδικό καταφύγιο.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ηλεκτρονικής πλατφόρμας e-auction, το 2022 αναρτήθηκαν συνολικά 53.706 πλειστηριασμοί, εκ των οποίων οι 38.205 ολοκληρώθηκαν και οι 12.779 ανεστάλησαν. Από τους πλειστηριασμούς που ολοκληρώθηκαν, όμως, μόνο τα 9.000 ακίνητα άλλαξαν… χέρια το περασμένο έτος.
Όσον αφορά στο 2023, μέχρι στιγμής έχουν αναρτηθεί 13.700 πλειστηριασμοί, με την πλειονότητα να αφορά στο πρώτο τρίμηνο του έτους.
Όπως, ωστόσο, έσπευσε να διευκρινίσει ο πρωθυπουργός, κ. Κυριάκος Μητσοτάκης, υπάρχει πια μία μεθοδολογία και ένα «πρωτόκολλο» βάσει του οποίου μπορεί κάποιος να ρυθμίσει τις οφειλές του, συμπεριλαμβανομένων αυτών προς το Ελληνικό Δημόσιο.
«Υπάρχει ένα πλέγμα, συνολικό, το οποίο αφορά στα ζητήματα εντός αυτού που αποκαλούμε ‘κόκκινα’ δάνεια. Πιστεύω ότι είναι πλήρες, επαρκές και θέλω να γνωρίζετε ότι όταν είμαστε υπερβολικοί σε τέτοιου είδους ρυθμίσεις ελλοχεύει πάντα ένας ηθικός κίνδυνος πάρα πολύ σημαντικός. Εάν κάθε φορά επιβραβεύουμε αυτόν, ο οποίος δεν πληρώνει, τότε μπορεί να βρεθεί στη θέση να μην πληρώνει κάποιος, ο οποίος μπορεί να πληρώνει.
Και αυτό είναι το μεγάλο ζήτημα», τόνισε χαρακτηριστικά σε πρόσφατη συνέντευξη Τύπου, υπογραμμίζοντας την ανάγκη εντοπισμού των στρατηγικών κακοπληρωτών. «Αυτό δεν αφορά πάντα στους «μεγάλους», ας το πούμε, οι οποίοι μπορεί με κάποιο τρόπο να έχουν καταφέρει να έχουν κρύψει τα λεφτά τους κάπου εντός ή εκτός Ελλάδας. Αφορά γενικά στον τρόπο, με τον οποίο συμπεριφερόμαστε απέναντι στις υποχρεώσεις μας.
Εάν κάποιος πιστεύει ότι πάντα θα υπάρχει κάποιος, ο οποίος εάν βρεθεί σε δύσκολη θέση θα έρθει τελικά με μία ρύθμιση να τον σώσει, αυτό αλλάζει συνολικά τις συμπεριφορές. Αυτό δεν ακυρώνει την ανάγκη να υπάρχει ένα πλαίσιο και ένα δίχτυ προστασίας για τους συμπολίτες μας, οι οποίοι για οποιοδήποτε λόγο – ή τις επιχειρήσεις – βρέθηκαν σε μία δύσκολη θέση. Θεωρώ, όμως, ότι η ισορροπία, αυτή η λεπτή γραμμή, στην οποία πρέπει να κινηθούμε στον τομέα αυτό, είναι ενδεδειγμένη», πρόσθεσε.
Η κυβέρνηση, πάντως, φέρεται να έχει κάθε λόγο να επιθυμεί την επίλυση του ζητήματος όσο το δυνατόν αργότερα. Κι αυτό γιατί, η χώρα έχει εισέλθει σε «τροχιά» εκλογών και μία αρνητική απόφαση από το Ανώτατο Δικαστήριο θα προσέφερε πρόσφορο έδαφος κριτικής στα κόμματα της αντιπολίτευσης, παραβλέποντας την εικόνα που εμφανίζει σήμερα το χρηματοπιστωτικό σύστημα. «Όταν ήρθαμε στα πράγματα τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ξεπερνούσαν το 40%. Εκεί τα βρήκε ο ΣΥΡΙΖΑ, εκεί μας τα παρέδωσε. Σήμερα είναι κάτω του 10%», τόνισε ο πρωθυπουργός.