Μεταξύ σφύρας και άκμονος βρίσκεται η κατάσταση των Ελλήνων δανειοληπτών, καθώς από τη μια η κρίση ολοένα και βαθαίνει και από την άλλη η δυσκαμψία των ελληνικών τραπεζών στην οποιαδήποτε ρύθμιση καθιστά αδύνατη για τους περισσότερους την αποπληρωμή των χρεών τους.
Ωστόσο, τους τελευταίους μήνες, η σωρεία των δικαστικών αποφάσεων που, εν είδει σύγχρονης σεισάχθειας δικαιώνουν τους υπερχρεωμένους πολίτες και υποχρεώνουν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να διαγράψουν τις απαιτήσεις τους από δάνεια και πιστωτικές κάρτες, έχει δημιουργήσει ένα συνεχώς ογκούμενο κύμα αιτήσεων στα Ειρηνοδικεία ολόκληρης της χώρας.
Η «μάχη» που δίνεται στις ελληνικές δικαστικές αίθουσες και αφορά στο «νόμο Κατσέλη» και τη ρύθμιση των οφειλών των υπερχρεωμένων νοικοκυριών -αντίστοιχος νόμος ισχύει από το 1978 στις ΗΠΑ- είναι πλέον καθημερινή.
Πάνω από 8.000 υποθέσεις δανειοληπτών βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε διάφορους δικάσιμους στα Ειρηνοδικεία της χώρας, ενώ σύμφωνα με την Ένωση Προστασίας Καταναλωτών Κρήτης έχει τύχει μόλις σε μια μέρα να βρεθούν ενώπιον του Δικαστηρίου 17 ανάλογες υποθέσεις, διεκδικώντας κούρεμα η ακόμα και την πλήρη διαγραφή χρεών.
Στη συντριπτική πλειονότητα (80%)οι αποφάσεις που εκδίδουν τα Ειρηνοδικεία είναι θετικές και με τη δικαστική συνδρομή, οι υπερχρεωμένοι πολίτες πετυχαίνουν τη διαγραφή χρεών από 50-80%.
Όσον αφορά στο ύψος των μηνιαίων καταβολών για το υπόλοιπο χρέος, αυτό καθορίζεται από το δικαστήριο λαμβάνοντας υπόψη τα εισοδήματά του δανειολήπτη, τη δυνατότητα συνεισφοράς του/της συζύγου και σταθμίζοντας τις βιοτικές ανάγκες του ιδίου και των προστατευόμενων μελών της οικογένειας του.
Το δικαστήριο μπορεί να ορίσει πολύ μικρό ποσό καταβολής στους οφειλέτες εκείνους που δεν διαθέτουν στο όνομα τους ακίνητη περιουσία, πλην της πρώτης κατοικίας και που διαθέτουν χαμηλό οικογενειακό εισόδημα.
Ειδική πρόνοια και μεγαλύτερη προστασία υπάρχει για όσους έχουν σοβαρά προβλήματα υγείας ή τελούν σε χρόνια ανεργία ή έχουν ανεπαρκές εισόδημα.
Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να ζητηθεί και να αποφασιστεί από το Ειρηνοδικείο ακόμη και η μηδενική καταβολή και η πλήρης απαλλαγή από τα χρέη.
Επίσης, εάν υπάρχει πρώτη κατοικία, με το παρόν νομοθετικό πλαίσιο αυτή εξαιρείται από το δίκαιο αναγκαστικής κατάσχεσης με την προϋπόθεση της αποπληρωμής των δόσεων σε ύψος που μπορεί να αγγίξει μέχρι και το 85% της εμπορικής αξίας του εν λόγω ακινήτου και σε περίοδο αποπληρωμής που μπορεί να προσεγγίσει τα 20 έτη το πολύ.
Αναμενόμενη, βεβαίως, είναι η στάση των τραπεζών, οι οποίες κάνουν μνεία για καταχρηστική χρήση του νόμου περί πτώχευσης ιδιωτών από δανειολήπτες που δεν έχουν αποδεδειγμένη αδυναμία εκπλήρωσης των οφειλών τους.
Οι τραπεζίτες θέτουν πλέον και σε επίπεδο Ενωσης Ελληνικών Τραπεζών το θέμα της καταχρηστικής εφαρμογής του νόμου, επισημαίνοντας ότι πληθαίνουν οι περιπτώσεις πρώην ενήμερων πελατών οι οποίοι βρίσκουν «παράθυρο» στο νόμο Κατσέλη για να αποφύγουν την καταβολή των οφειλών τους.
Η πρώτη απόφαση στην Αθήνα…
Η πρώτη θετική δικαστική απόφαση σε όλη την Ελλάδα για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, η οποία απέρριψε το σύνολο των ενστάσεων και αιτιάσεων των αντιδίκων τραπεζών και ενέταξε αιτούντα δανειολήπτη στις ευεργετικές διατάξεις του νόμου δόθηκε από το Ειρηνοδικείο Αθηνών.
Το Δικαστήριο στις 28 Ιουνίου του 2011 δικαίωσε ηλικιωμένο συνταξιούχο και όχι μόνο δέχτηκε ότι βρίσκεται σε μόνιμη αδυναμία να ξοφλήσει τις οφειλές του, αλλά υποχρέωσε τις τράπεζες να διαγράψουν δάνεια σημερινού ύψους 200.000 ευρώ (από ένα σύνολο οφειλών 222.200 ευρώ) και να ικανοποιηθούν με την αποπληρωμή 52.000 ευρώ, μαζί με τους τόκους, σε βάθος 14 ετών.
Ο δικηγόρος της υπόθεσης, Δημήτρης Λυρίτσης, εξήγησε στον «Α.Τ.» ότι η εν λόγω απόφαση αποτελεί στην ουσία την πρώτη με την οποία απορρίφθηκαν όλες οι ενστάσεις των αντίδικων τραπεζών, ενώ παράλληλα έκρουσε των κώδωνα του κινδύνου αναφορικά με τις εισπρακτικές εταιρείες.
Σύμφωνα με τον κ. Λυρίτση, «η πίεση που ασκούν οι εισπρακτικές εταιρείες είναι μείζον πρόβλημα.
Οι υπερχρεωμένοι έρχονται αντιµέτωποι µε τις εισπρακτικές εταιρείες, οι οποίες ασκούν συνεχή πίεση.
Οι υπάλληλοι τους δε, χωρίς καμία νομική κατάρτιση, δεν διστάζουν να τηλεφωνούν συνεχώς στους οφειλέτες αλλά και στις οικογένειές τους, τους συγγενείς τους αλλά και στην εργασία τους, προσπαθώντας να τους αναγκάσουν να υποκύψουν σε έναν συνεχή πόλεµο νεύρων».
Θετική η Θεσσαλονίκη
Μόνον στη συμπρωτεύουσα έχουν εκδοθεί ήδη έξι αποφάσεις υπέρ δανειοληπτών, από τις επτά που κρίθηκαν, με χαρακτηριστικότερη περίπτωση μίας 63χρονης, της οποίας η οφειλή σε οκτώ τράπεζες από 202.000 ευρώ μειώθηκε με τη δικαστική απόφαση σε 36.000, τα οποία θα κληθεί να καταβάλει σε τέσσερα χρόνια.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η γυναίκα κατέθεσε την αίτηση και παραστάθηκε στο δικαστήριο χωρίς δικηγόρο.
Ανάλογη ήταν η απόφαση του Ειρηνοδικείου Θεσσαλονίκης και για ένα ζευγάρι με δύο παιδιά που είχε χρέη σε πέντε τράπεζες ύψους 147.842,74 ευρώ από τη λήψη στεγαστικού και καταναλωτικών δανείων αλλά και πιστωτικών καρτών.
Παρότι το οικογενειακό εισόδημα την ημέρα που κατατέθηκε η αίτηση ήταν 2.700 ευρώ, το δικαστήριο δέχτηκε τη μείωσή του στο ποσό των 83.501 ευρώ, καθώς ο σύζυγος κατέθεσε παραστατικά σύμφωνα με τα οποία μειώθηκαν οι ημέρες εργασίας του.
«Κούρεμα» 100% στη Λάρισα
Η υπ’ αριθ. 106/2011 απόφαση – ράπισμα του Ειρηνοδικείου Λάρισας της ολοκληρωτικής απαλλαγής από χρέος Λαρισαίας δανειολήπτριας ήταν η πιστή εφαρμογή του άρθρου 8 παραγράφου 5 του Ν. 3869/2010 που μιλάει για μηδενικές καταβολές.
Ο δικηγόρος της υπόθεσης και πρόεδρος της Κίνησης Πολιτών Δανειοληπτών, Γεώργιος Μπαρτζώκης, απέδειξε στους δικαστές ότι η πελάτισσά του δεν είχε τα στοιχειώδη για να ζήσει και ενδεχομένως να βίωνε και μακροχρόνια ανεργία.
«Κερδίσαμε την υπόθεση έστω και για 6 μήνες που θα επανασυζητηθεί.
Αυτό οδήγησε τις τράπεζες να προσεγγίσουν τη δανειολήπτρια με προσφορά εργασίας εν όψει, βέβαια, του επαναληπτικού δικαστηρίου», δήλωσε στον «Α.Τ.» ο κ. Μπαρτζώκης.
Πρόβλημα η Πάτρα;
Τα στατιστικά στοιχεία και η συνειδητοποίηση ότι η Πάτρα δεν είχε τόσο ευρείες θετικές αποφάσεις από το Ειρηνοδικείο θορύβησαν την Κίνηση Πολιτών Δανειοληπτών, η οποία αποφάσισε να λάβει δράση.
«Ερευνήσαμε, κάναμε ειδική δειγματοληπτική μελέτη και βρήκαμε ότι φταίνε οι εταιρείες που εμφανίστηκαν στην Πάτρα και υπόσχονται τη διαγραφή χρεών ζητώντας απίστευτα υψηλές αμοιβές για τους συνεργάτες τους.
Ήταν ένας ανασταλτικός παράγοντας στη διάθεση και στη κρίση των δικαστών που γνωρίζοντας τις αμοιβές που έδιναν οι δανειολήπτες στις εταιρείες για να τους διαγράψουν τα χρέη, το ξανασκεφτότανε», υπογράμμισε ο πρόεδρος της ΚΠΔ.
Πρωτοπόρος η Κρήτη
Μορφή χιονοθύελλας έχουν πάρει οι θετικές αποφάσεις που εκδίδονται καθημερινά από τα Ειρηνοδικεία του νησιού και αφορούν στα υπερχρεωμένα νοικοκυριά.
Μόνο στο Ειρηνοδικείο Χανίων, όπως επεσήμανε στον «Α.Τ.» η δικηγόρος Ράνια Μπουρδάκη, είχαν κατατεθεί μέχρι τις 13 Ιανουαρίου του 2012 20 αιτήσεις.
Σημαντική βέβαια, σύμφωνα και με τη δικηγόρο Χανίων, είναι η συμβολή της Ένωσης Καταναλωτών Κρήτης, η οποία στέκεται δίπλα στους υπερχρεωμένους πολίτες.
«Ο κόσμος αρχικά ήταν φοβισμένος. Δεν ήξερε κατά πόσο θα έβρισκε το δίκιο του ακολουθώντας τη νόμιμη διαδικασία. Η Ένωση Καταναλωτών Κρήτης είναι επί της ουσίας το σκαλοπάτι πριν ο πολίτης αποφασίσει να περάσει την πόρτα των δικαστηρίων» ανέφερε χαρακτηριστικά.
Σημειώνεται, ότι η κ. Μπουρδάκη είναι η δικηγόρος της δανειολήπτριας η οποία προ ημερών δικαιώθηκε από την Ελληνική Δικαιοσύνη, με απαλλαγή του χρέους της κατά 80.161,42 ευρώ («κούρεμα» 70%).
ΤΗΝ ΚΥΝΗΓΗΣΑΝ OI TΡΑΠΕΖΕΣ ΠΑΡΑ ΤΗ ΔΙΑΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΧΡΕΟΥΣ
Αρτεμισία Δανηιλίδου
Επάγγελμα: Συμβασιούχος Νοσοκόμα
Το αδιέξοδο που είχε περιέλθει και τα δυσβάστακτα χρέη των 245.000 ευρώ μετά και το χωρισμό της οδήγησε τη συμβασιούχο νοσοκόμα των 750 ευρώ Αρτεμισία Δανηιλίδου στην απόφαση να ενταχθεί στο νόμο με τη βοήθεια της Κίνησης Πολιτών Δανειοληπτών.
Με απόφαση του Ειρηνοδικείου Βόλου διαγράφηκε το 80% των χρεών της. Και μπορεί η απόφαση του δικαστηρίου να ήταν υπέρ της, ωστόσο, δέχθηκε ένα ανελέητο κυνηγητό από τις τράπεζες.
«Μου έχουν ασκήσει έφεση κατά της αποφάσεως και μάλιστα, ενώ ήδη έχω απαλλαγεί από τα χρέη μου, μου έβγαλαν διαταγή πληρωμής για οφειλή δανείου, την οποία και ανέκοψα», δήλωσε στον «Α.Τ.» η κ. Δανιηλίδου, υπερθεματίζοντας ότι είναι πολλοί πλέον οι συγγενείς, οι φίλοι, αλλά κι οι συνάδελφοί της οι οποίοι ακολούθησαν το παράδειγμα της και προσβλέπουν στο νόμο.
ΤΑ 4 ΣΤΑΔΙΑ ΤΗΣ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΚΑΤΣΕΛΗ
1. Εξωδικαστικός συμβιβασμός: Προβλέπει την υποχρεωτική απόπειρα του, η οποία αποδεικνύεται με βεβαίωση του φορέα που την έχει αναλάβει. Τον εξωδικαστικό συμβιβασμό μπορούν να αναλάβουν δικηγόροι, ο Συνήγορος του Καταναλωτή, οι καταναλωτικές οργανώσεις, κ.ά.
2. Αίτηση στο Ειρηνοδικείο: Η αίτηση περιλαμβάνει κατάσταση περιουσίας και εισοδημάτων οφειλέτη και συζύγου, κατάσταση απαιτήσεων πιστωτών, σχέδιο διευθέτησης οφειλών, βεβαίωση για τη διενέργεια του εξωδικαστικού συμβιβασμού και υπεύθυνη δήλωση ορθότητας των δηλωθέντων στοιχείων. Ο οφειλέτης μπορεί να ζητήσει την αναστολή των μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης (πλειστηριασμοί κ.λπ.) με ασφαλιστικά μέτρα. Για τη χορήγησή της αρκεί η πιθανολόγηση της αποδοχής της αίτησης.
3. Συμβιβασμός ενώπιον Ειρηνοδικείου: Ο συμβιβασμός επιτυγχάνεται με συμφωνία πιστωτών με απαιτήσεις άνω του 51% των οφειλών. Η διαδικασία του δικαστικού συμβιβασμού έχει ως εξής: * Στον πρώτο μήνα από την υποβολή της αίτησης επιδίδεται το σχέδιο διευθέτησης στους πιστωτές. * Στο δεύτερο μήνα η απάντηση ή πρόταση τροποποιήσεων από πιστωτές. * Στο πρώτο 15νθήμερο του τρίτου μήνα η υποβολή τροποποιημένου σχεδίου από οφειλέτη. * Στις επόμενες είκοσι ημέρες η αποδοχή ή μη από πιστωτές. Αν παρέλθει το διάστημα χωρίς παρατηρήσεις θεωρείται ότι ο πιστωτής έχει αποδεχθεί το σχέδιο.
4. Δικαστική ρύθμιση οφειλών: Το δικαστήριο, μετά τον έλεγχο, εφόσον κρίνει ότι δεν επαρκούν τα περιουσιακά στοιχεία και τα εισοδήματα του οφειλέτη για την αποπληρωμή των χρεών, προχωρά στη ρύθμιση των οφειλών.
Τα ψιλά γράμματα» του νόμου
Τρεις είναι οι σοβαρότερες παγίδες της διαδικασίας:
1. Στην πρώτη πέφτουν όλοι οι δανειολήπτες που έκαναν το λάθος μέσα στον προηγούμενο χρόνο να μπουν σε διαδικασία ρύθμισης της οφειλής τους σε συνεργασία με την τράπεζα.
Σε αυτή την περίπτωση, ο οφειλέτης υπογράφει ότι αναδέχεται την οφειλή του και ουσιαστικά συνάπτει μια νέα δανειακή σύμβαση, πολλές φορές με προσημείωση ακινήτου.
Όμως, έτσι ο δανειολήπτης χάνει το δικαίωμα να ζητήσει ρύθμιση με βάση το νόμο, καθώς στις διατάξεις του ορίζεται ότι δεν μπορούν να υπαχθούν οφειλές που έχουν αναληφθεί το τελευταίο έτος πριν την υποβολή της αίτησης για ρύθμιση.
2. Στη δεύτερη θα πέσουν όσοι δανειολήπτες πληρούν τις προϋποθέσεις για να ρυθμίσουν τις οφειλές τους, αλλά διαθέτουν σημαντική ακίνητη περιουσία.
Σε αυτή την περίπτωση θα χάσουν όλα τα ακίνητά τους, πλην της πρώτης κατοικίας και η τράπεζα θα πάρει πίσω το μεγαλύτερο μέρος των απαιτήσεών της.
3. Ακόμη, ο νέος νόμος σύμφωνα με τον κ. Λυρίτση (φωτό) δεν επιφέρει γενική αναστολή των μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης (κατάσχεση, πλειστηριασμός λοιπών περιουσιακών στοιχείων, πλην της πρώτης κατοικίας) κατά του οφειλέτη.
Αυτό επιτυγχάνεται μόνο με έκδοση δικαστικής απόφασης (αναστολή εκτελεστικής διαδικασίας), μετά από αίτηση του δανειολήπτη και εφόσον πιθανολογηθεί από το Δικαστήριο ότι από την εκτέλεση θα προκληθεί ουσιώδης βλάβη στα συμφέροντα του και ότι θα ευδοκιμήσει η αίτηση υπαγωγής του στη ρύθμιση του νόμου.