Μια απόφαση με πολλές αναγνώσεις και σίγουρα με άμεσες συνέπειες για τη λειτουργία της ΔΕΗ αλλά και τα προϋπολογισθέντα έσοδα από το αποκαλούμενο χαράτσι επί των ακινήτων, είναι αυτή που δημοσιοποιήθηκε χθες από το Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών. Η υπ΄ αριθμόν 1101/12 απόφαση του δικαστηρίου (πρόεδρος Αικατερίνη Σπηλιωτοπούλου, Μαρία Βολίκα, εισηγήτρια και Κων/να Λουκαδάκου, δικαστική πάρεδρος) επί της ουσίας αποφάσισε ότι:
Α) Το συγκεκριμένο μέτρο είναι αντισυνταγματικό αφού αποτελεί φόρο και όχι τέλος και με δεδομένη τη μειωμένη φοροδοτική ικανότητα των ελλήνων εκφεύγει των συνταγματικών επιταγών.
Β) Η ΔΕΗ πλέον δεν μπορεί να εισπράττει το ειδικό τέλος ακίνητης περιουσίας, αφού δεν έχει τέτοια αρμοδιότητα (δηλαδή να εισπράττει φόρους).
Γ) Η ΔΕΗ δεν μπορεί σε κάθε περίπτωση να διακόπτει το ρεύμα σε περίπτωση μη πληρωμής του χαρατσιού.
Τι σημαίνει για τους πολίτες
Τί σημαίνει όμως πρακτικά αυτή η απόφαση; Σήμερα Τετάρτη, το μεσημέρι, αναμένεται ο συνήγορος των Ενώσεων Καταναλωτών που είχαν προσφύγει στο Δικαστήριο, Γιάννης Μυταλούλης να κοινοποιήσει την απόφαση στη ΔΕΗ η οποία θα καλείται να την εφαρμόσει αφού είναι προσωρινά εκτελεστή. Παράλληλα, επειδή ακολουθήθηκε η διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας η απόφαση αυτή αφορά το σύνολο των καταναλωτών της ΔΕΗ και όχι μόνο τους προσφεύγοντες. Το αναφέρει άλλωστε η ίδια η απόφαση: «Από την απόφαση δε που εκδίδεται σε μια τέτοια δίκη, που δέχεται τη συλλογική αγωγή, παράγεται μια ιδιότυπη δεσμευτικότητα που ισχύει έναντι πάντων».
Πρακτικά αυτό θα κριθεί όταν ο πρώτος πολίτης θα προσφύγει στα ταμεία της ΔΕΗ και θα ζητήσει να πληρώσει το λογαριασμό ρεύματος και όχι το χαράτσι. Σε περίπτωση άρνησης του υπαλλήλου, ο πολίτης δικαιούται να ενημερώσει το ΙΝΚΑ και από εκεί ξεκινά μια αυτόφωρη ποινική διαδικασία για τους αρμοδίους της ΔΕΗ.
Αναφέρει επί λέξει η απόφαση: «…να απειληθεί σε βάρος της εναγόμενης χρηματική ποινή 300 ευρώ για κάθε μέρα επιμέρους και ανά καταναλωτή αλλά και κατά ημέρα παραβίαση εκάστης των παραπάνω παραβιάσεων και να αναγνωριστεί το δικαίωμα των καταναλωτών να αξιώνουν αποζημίωση για κάθε μια ημέρα από τις παραπάνω βλαπτικές συμπεριφορές της εναγόμενης».
Πρακτικά αυτό σημαίνει πως αφενός κινείται αυτόφωρη διαδικασία σε βάρος των υπευθύνων της ΔΕΗ για παραβίαση δικαστικής απόφασης και αφετέρου δικαίωμα αγωγής για αποζημίωση εκ μέρους των πολιτών.
Δεκάδες εκατομμύρια σε βάρος της ΔΕΗ και του Δημόσιου ταμείου
Νομικές πηγές εξηγούν επίσης πως η απόφαση γεννά και δικαιώματα ομαδικών ή ατομικών αγωγών εκ μέρους των πολιτών κατά της ΔΕΗ για όσα έχουν ήδη πληρώσει, τα οποία μπορούν πλέον να διεκδικήσουν από το δικαστήριο. Επισημαίνουν δε πως η μη συμμόρφωση με τη δικαστική απόφαση και η υποχρέωση της ΔΕΗ να υποβάλλει αποζημιώσεις μπορεί να γεννήσει ακόμα και «απιστία στην υπηρεσία» αφού ζημιώνεται εξαιτίας τους η περιουσία της ΔΕΗ.
Σε μια τέτοια περίπτωση όμως, ομαδικών αγωγών, κι αν δεν προβλεφθεί ρύθμιση εκ μέρους του κράτους ή δεν ανασταλεί από άλλο δικαστήριο η απόφαση έως το Εφετείο (κάτι που αναμένεται να ζητήσει η ΔΕΗ) είναι δεδομένο το πρόβλημα και για τα δημόσια ταμεία που έχουν προϋπολογίσει τα συγκεκριμένα χρήματα αλλά και για τη ΔΕΗ λόγω της νομικής συνευθύνης της. Άλλωστε και στη συγκεκριμένη δίκη η ΔΕΗ ζήτησε την παρέμβαση του Δημοσίου υπέρ της, όπως και τελικά έγινε.
Αντίθετες αποφάσεις
Η απόφαση αυτή πάντως είναι αντίθετη (στο θέμα της συνταγματικότητας συνολικά αλλά και της δυνατότητας είσπραξης από τη ΔΕΗ αφού το ΣτΕ δεν αναφέρθηκε στο θέμα) με την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας – Capital.gr 02/03/2012- που αποφάνθηκε υπέρ της συνταγματικότητας του αποκαλούμενου χαρατσιού μέσω του λογαριασμού της ΔΕΗ επειδή πρόκειται για έκτακτο μέτρο. Στο σημείο που συμπίπτουν οι δυο αποφάσεις είναι η πλήρης αποσύνδεση της μη καταβολής του με την απειλή διακοπής του ηλεκτρικού ρεύματος.
Οι πρωτοδίκες σε αντίθεση με το ΣτΕ θεωρούν συνολικά αντισυνταγματικό το μέτρο γιατί δεν συνιστά ανταποδοτικό τέλος, αλλά φόρο. Κρίνουν επίσης πως οι συγκεκριμένες ρυθμίσεις δεν μπορούν να χαρακτηριστούν «έκτακτες» υπό την έννοια του φόρου που επιβάλλεται για την αντιμετώπιση εκτάκτων και απρόβλεπτων καταστάσεων, δεδομένου ότι η θέσπιση του στις 3 Οκτωβρίου 2011 με άμεση ισχύ από της ημερομηνίας αυτής, χωρίς σχετική πρόβλεψη στον προϋπολογισμό του έτους 2011 (κατά παράβαση του Συντάγματος) αποσκοπεί στην πρόληψη δημοσιονομικών προβλημάτων.
Όσον αφορά τη διασάλευση της συνταγματικής αρχής της φοροδοτικής ικανότητας των ελλήνων, ξεκαθαρίζουν πώς δεν αποτελεί αντικειμενικό μέτρο το εμβαδόν του σπιτιού, η παλαιότητα και η τιμή ζώνης τα οποία είναι τα μόνα κριτήρια για την επιβολή του χαρατσιού.
Νέες δίκες
Αν πάντως η συγκεκριμένη απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου «σταθεί» και στο Εφετείο και τον Άρειο Πάγο, τότε οριστικά θα αποφασίσει το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο που θα κληθεί να αποφανθεί υπέρ της μιας ή της άλλης πλευράς.