Προγράμματα εθελουσίας εξόδου, κίνητρα πρόωρης συνταξιοδότησης καθώς και μη ανανέωση συμβάσεων ενοικίασης εργαζομένων περιλαμβάνει η επόμενη ημέρα για τον τραπεζικό κλάδο, λόγω της «αναγκαστικής» συγκέντρωσης, αλλά και των συνθηκών υπό τις οποίες οδηγούνται σε ανακεφαλαιοποίηση οι τράπεζες.
Παρά το γεγονός ότι οι διοικήσεις των εμπλεκομένων στις συγχωνεύσεις τραπεζών κρατούν ακόμη κλειστά τα χαρτιά τους ως προς το καυτό ζήτημα των περικοπών στο δίκτυο και στο προσωπικό, κοινό μυστικό στην αγορά είναι ότι τα επόμενα χρόνια επίκειται χοντρό μαχαίρι στα κόστη.
Οι ανακοινώσεις, άλλωστε, που συνόδευσαν τα mega deals (απορρόφηση του υγιούς χαρτοφυλακίου της ΑΤΕ και εξαγορά της Γενικής από την Πειραιώς, εξαγορά του 100% της Εμπορικής από την Alpha και προαιρετική δημόσια προσφορά στους μετόχους της Eurobank από την Εθνική), έχουν θεμέλιο λίθο τις συνέργειες που θα επιτευχθούν από τις συνενώσεις.
Αυτό που δεν «φωνάζουν» οι τράπεζες είναι ότι οι λειτουργικές συνέργειες προκύπτουν κατά κύριο λόγο από περικοπές κόστους. Στην περίπτωση του deal της Εθνικής με τους μετόχους της Eurobank, οι συνέργειες της τάξης των 570 – 630 εκατ. ευρώ θα προέλθουν κατά 60% από την πλευρά του κόστους, κατά 30% από τη μείωση του κόστους ρευστότητας και μόλις κατά 10% από την αύξηση των εσόδων.
«Με δεδομένο ότι κατά μέσο όρο περίπου το 70% του κόστους λειτουργίας των τραπεζών είναιαμοιβές προσωπικού, είναι σχεδόν βέβαιη συνέπεια ότι θα υπάρξει μεγάλη μείωση των θέσεων εργασίας στον κλάδο», σημειώνει στέλεχος που υπηρέτησε τον χώρο επί σειρά ετών σε καίριες θέσεις.
Μέσα στο επόμενο διάστημα αναμένεται να εγκριθούν από την τρόικα τα επικαιροποιημένα πλάνα αναδιάρθρωσης, που υπέβαλαν οι συστημικές τράπεζες λόγω των συγχωνεύσεων και απορροφήσεων. Σε αυτά περιλαμβάνονται αναλυτικά και με χρονοδιαγράμματα, μεταξύ άλλων, και οι ενέργειες για μείωση του λειτουργικού κόστους, μέσω περιορισμού του αριθμού των καταστημάτων και του προσωπικού.
Θα κλείσει το 30% – 40% των υφιστάμενων καταστημάτων
Σύμφωνα με πληροφορίες, τα πλάνα αναδιάρθρωσης θα προβλέπουν δραστική μείωση του τεράστιου, σήμερα, δικτύου καταστημάτων των τραπεζών. Τραπεζικά στελέχη εκτιμούν ότι το 30% – 40% των σημερινών καταστημάτων θα κλείσει τα επόμενα τρία – πέντε χρόνια.
Μια πρώτη γεύση του τι έπεται έδωσε το πληροφοριακό δελτίο της προαιρετικής δημόσιας προσφοράς που υπέβαλε η Εθνική στους μετόχους της Eurobank.
Στις περισσότερες περιοχές της χώρας στον ίδιο δρόμο ή στην ίδια πλατεία υπάρχουν σε κοντινές αποστάσεις καταστήματα της Εθνικής, της Eurobank, της Alpha, της Εμπορικής, της Πειραιώς και της ΑΤΕ. Στην περίπτωση Εθνικής – Eurobank η επικάλυψη δικτύου ανέρχεται στο 80%, ενώ το 40% των πελατών της Eurobank είναι και πελάτες της ΕΤΕ.
Η ΕΤΕ θα προχωρήσει στο κλείσιμο του 20% περίπου των καταστημάτων στην Ελλάδα και του 25% των αντίστοιχων στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα, από τα 915 καταστήματα περίπου του νέου υπό διαμόρφωση ομίλου, εκτιμάται, σύμφωνα με το πληροφοριακό δελτίο, πως θα κλείσουν περίπου 180 – 185, ενώ από τα 2.000 συνολικά ΑΤΜs του νέου ομίλου θα αποσυρθεί επίσης περίπου το 20%.
Προς το παρόν, η Alpha και η Πειραιώς δεν ανακοίνωσαν επισήμως σχεδιασμό για μείωση του αριθμού των καταστημάτων στην Ελλάδα, όμως προχώρησαν ήδη από τις αρχές της περσινής χρονιάς σε κλείσιμο κάποιων τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Μόνο στο α΄ τρίμηνο του 2012 οι δύο όμιλοι έκλεισαν αθροιστικά 94 καταστήματα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Οικονομίες κλίμακας θα προέλθουν και από την ενοποίηση των κεντρικών υπηρεσιών (π.χ. προμήθειες, διαχείριση απαιτήσεων, οικονομικές υπηρεσίες, εσωτερικός έλεγχος κ.λπ.) και των πληροφορικών συστημάτων.
Προγράμματα εθελουσίας και πρόωρης συνταξιοδότησης
Σύμφωνα με όσα υποστηρίζουν τα υψηλόβαθμα στελέχη των τραπεζών, το προσωπικό των ομίλων θα μειωθεί από το 2013 έως το 2015 κατά 25% – 30%, όσο δηλαδή και η σωρευτική μείωση του ΑΕΠ της χώρας. Σήμερα στην Ελλάδα απασχολούνται στους τραπεζικούς ομίλους (τράπεζες, συνδεδεμένες εταιρείες και θυγατρικές κ.ά.) 56.000 εργαζόμενοι, εκ των οποίων το 88% – 90% είναι τραπεζοϋπάλληλοι.
Αν επιβεβαιωθούν οι παραπάνω εκτιμήσεις, έως το 2015 θα έχουν αποχωρήσει μέσω κανονικής ή πρόωρης συνταξιοδότησης και προγραμμάτων εθελουσίας εξόδου περίπου 14.000 άτομα(κάποιες προβλέψεις φτάνουν έως τις 17.000).
Πρώτη δεξαμενή μείωσης προσωπικού θα αποτελέσει το ενοικιαζόμενο προσωπικό, που ανέρχεται συνολικά σήμερα για τον τραπεζικό κλάδο σε 2.300 – 2.500 άτομα περίπου και εκτιμάται ότι θα μειωθεί δραστικά μέσα στους επόμενους μήνες.
Ταυτόχρονα, εκτιμάται ότι τουλάχιστον 4.000 τραπεζοϋπάλληλοι θα συνταξιοδοτηθούν εντός τριετίας, τάση που θα ενισχυθεί και από κίνητρα πρόωρης συνταξιοδότησης που προτίθενται να παράσχουν οι τράπεζες.
Το τρίτο μέσο είναι τα προγράμματα εθελουσίας εξόδου, το οποίο θα χρησιμοποιήσουν προσεκτικά και σταδιακά οι τράπεζες σε μια προσπάθεια να αμβλυνθούν οι επιπτώσεις στην οικονομία και βεβαίως οι αντιδράσεις των εργαζομένων.
Ήδη, ολοκληρώθηκε το σχετικό πρόγραμμα της Τράπεζας Κύπρου, το οποίο αποδέχθηκαν περίπου 300 εργαζόμενοι και επομένως το εν Ελλάδι απασχολούμενο προσωπικό της θα μειωθεί σε 2.650 άτομα.
Πρόγραμμα εθελουσίας δεσμεύεται, σύμφωνα με πληροφορίες, να τρέξει και το νέο Τ.Τ., τα κριτήρια του οποίου θα προσδιοριστούν από τους στόχους του business plan που υποχρεούται να συντάξει και να υποβάλει έως τις 18/3 η διοίκησή του.
Από το 2014 και σταδιακά θα μειώσουν προσωπικό οι μεγάλες τράπεζες
Στον αντίποδα, οι μεγάλοι εγχώριοι τραπεζικοί όμιλοι θα προχωρήσουν σταδιακά σε προγράμματα εθελουσίας εξόδου και πρόωρης συνταξιοδότησης από το δεύτερο εξάμηνο της φετινής χρονιάς ή από τις αρχές του 2014.
Η Εθνική, για παράδειγμα, θα περιμένει την ολοκλήρωση της απορρόφησης της Eurobank για να εξετάσει εν συνεχεία, βάσει και της μελέτης αναδιοργάνωσης που έχει αναθέσει στη McKinsey, τα χαρακτηριστικά του προγράμματος εθελουσίας εξόδου.
Ο υπό διαμόρφωση όμιλος ΕΤΕ – Eurobank θα απασχολεί στην Ελλάδα περίπου 22.800 εργαζομένους.
Την ολοκλήρωση των συγχωνεύσεων θα περιμένουν και οι όμιλοι της Alpha και της Πειραιώς για να αποφασίσουν αν θα τρέξουν προγράμματα εθελουσίας εξόδου ή πρόωρης συνταξιοδότησης και κυρίως ποια χαρακτηριστικά θα έχουν.
Η μεν Πειραιώς απασχολεί στην Ελλάδα 11.057 άτομα (συνυπολογιζομένων της ΑΤΕ και της Γενικής), όμως μέσα στην τρέχουσα διετία αναμένει να συνταξιοδοτηθούν περίπου 1.800 εργαζόμενοι, ενώ δεν αποκλείεται να τρέξει και κάποιο πρόγραμμα εθελουσίας εξόδου.
Προγράμματα αντίστοιχα αναμένεται να τρέξει σε βάθος τριετίας και ο όμιλος Alpha, ο οποίος μετά την εξαγορά του 100% της Εμπορικής θα απασχολεί στην Ελλάδα με σταθερή σχέση εργασίας περίπου 11.000 άτομα.