Ενώ η συζήτηση και η προσοχή όλων επικεντρώνεται στην κεφαλαιακή θωράκιση των τραπεζών έναντι των επερχόμενων «σκληρών» -κατά γενική ομολογία- stress tests της ΕΚΤ/SSM, οι ελληνικές τράπεζες καλούνται να αντιμετωπίσουν μια ακόμη στρέβλωση η οποία μπορεί να τους στοιχήσει συνολικά μετά 450-700 εκατ. Η δραστική μείωση των επιτοκίων καταθέσεων κατά τους τελευταίους 18 μήνες, όπως επισημαίνουν παράγοντες της αγοράς και θεσμικά όργανα, δεν είναι ενδεικτική της πραγματικότητας αλλά επιβεβλημένη και τεχνητή.
Όπερ σημαίνει ότι οι ελληνικές τράπεζες αντιλαμβανόμενες ότι με τα υψηλά επιτόκια, τα κόκκινα δάνεια και το εν γένει ασταθές περιβάλλον ήταν αδύνατον να παράξουν την απαιτούμενη λειτουργική κερδοφορία. Υπό το μανδύα του ΤΧΣ και με πολιτικές στα όρια του καρτέλ οι μεγάλες τράπεζες οδήγησαν τα επιτόκια σε ραγδαία αποκλιμάκωση. Τα αποτελέσματα της μείωσης του κόστους των καταθέσεων είναι ορατά από το τρίτο τρίμηνο του προηγούμενου έτους και θα γίνουν ακόμα πιο εμφανή στο πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος.
Όπερ σημαίνει ότι η εσωτερική παραγωγή κεφαλαίου βασίστηκε κατά κύριο λόγο στην διεύρυνση των spreads καταθέσεων χορηγήσεων, ενώ από τα ίδια κεφάλαια καλύπτονται και πολλές τρύπες στα NPL’s, τα οποία δεν ακολουθούν την προβλεπόμενη πορεία αποκλιμάκωσης.
Η βίαιη όμως μείωση των επιτοκίων σε συνδυασμό με το ασαφές φορολογικό καθεστώς στην Ελλάδα και τη φοβία που προκαλούν τα stress tests έχουν μπλοκάρει την επιστροφή καταθέσεων από το εξωτερικό και έχουν αναγκάσει πολυεθνικές να παρακάμπτουν τις ελληνικές τράπεζες στην κίνηση του χρήματος.
Συνεπώς δημιουργείται πλέον μια σημαντική στρέβλωση, καθώς η μείωση του κόστους καταθέσεων για τις τράπεζες ήταν μεν επιβεβλημένη ώστε να αντισταθμιστούν οι αντιξοότητες της κρίσης, αλλά στην πραγματικότητα δεν επιτρέπουν την αύξηση τους. Σε αυτή τη φάση οι τράπεζες εστιάζουν στην προσέλκυση επενδυτικών κεφαλαίων για τη βελτίωση των δεικτών core tier αλλά αυτό από μόνο του δεν είναι αρκετό.
Με τα κόκκινα δάνεια να παραμένουν σε τροχιά επιδείνωσης, τις προβλέψεις να είναι μεν σε υψηλά επίπεδα αλλά να μειώνονται και έχοντας εξαντλήσει τις δυνατότητες εσωτερικής παραγωγής κεφαλαίου οι τράπεζες θα πρέπει να βρουν τρόπους για την προσέλκυση καταθετικού χρήματος. Η στασιμότητα και οριακή μείωση των καταθέσεων είναι αυτή που ευθύνεται για την αδυναμία των τραπεζών να αυξήσουν τον δανεισμό προς τα νοικοκυριά και κυρίως στις επιχειρήσεις.
Όπως επισημαίνουν παράγοντες της αγοράς ένας εν δυνάμει εξορθολογισμός του κόστους καταθέσεων θα οδηγούσε μεσοσταθμικά σε αύξηση επιτοκίων κατά 0,5-0,6%, που συνεπάγεται ετήσια αύξηση του κόστους εξυπηρέτησης δανεισμού της τάξης των 450-700 εκατ. ευρώ για τις τέσσερις συστημικές τράπεζες.
Με αυτό το κόστος οι τράπεζες εκτιμάται ότι θα μπορέσουν να προσελκύσουν πολλαπλάσιες καταθέσεις αλλά σε βάθος 3-6 μηνών από την πρώτη αύξηση επιτοκίων, πράγμα που συνεπάγεται ότι θα πρέπει να πληρώσουν και να εγγράψουν εκροές και επιβράδυνση της παραγωγής κεφαλαίου πριν αρχίσουν να συσσωρεύουν φρέσκο χρήμα.