Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Είναι ο μεγαλύτερος «πονοκέφαλος» για τους τραπεζίτες μετά την ανακεφαλαιοποίηση. Τα «κόκκινα» δάνεια «αναρριχήθηκαν” στο 24,6% στο τέλος του 2012, όταν πριν λίγα χρόνια βρίσκονταν κάτω από 10%, ενώ οι εκτιμήσεις των τραπεζών τα τοποθετούν άνω του 25% σήμερα.
Πρόκειται για ένα… πραγματικό εφιάλτη για τους πιστωτικούς ομίλους, αφού στην περίπτωση που το φαινόμενο συνεχιστεί με την ίδια ένταση, είναι δεδομένο ότι θα δημιουργηθούν πρόσθετες κεφαλαιακές ανάγκες, σε τέτοιο βαθμό που να απειλούν την ίδια την ανακεφαλαιοποίηση.
Το εκρηκτικό μείγμα της έλλειψης ρευστότητας, της τρομακτικής αύξησης της ανεργίας αλλά και των ληξιπρόθεσμων οφειλών του δημοσίου προς τους ιδιώτες, “συντηρεί” την τάση αύξησης των “κόκκινων” δανείων. Την ίδια ώρα, ο κόσμος έχει χάσει πλέον τις αντοχές του και κάνει περικοπές στην εξυπηρέτηση των χρεών του για να ικανοποιήσει άλλες πιο σημαντικές και άμεσες ανάγκες της καθημερινότητας. Σε όλα τα ανωτέρω, έρχονται να προστεθούν αυτοί που εκμεταλλεύονται την κρίση για να μην πληρώσουν τα χρέη τους, μία πρακτική που συνοψίζεται στην έννοια του “ηθικού κινδύνου”, την οποία λαμβάνουν σοβαρά πλέον υπόψη οι τράπεζες.
Ειδικότερα για τον ηθικό κίνδυνο, οι τράπεζες αντιμετωπίζουν ένα επιπρόσθετο πρόβλημα, ωστόσο σε καμία περίπτωση δεν είναι αυτό που κάνει τη διαφορά. Παρ’ όλα αυτά, αν δεν υπήρχε ο «ηθικός κίνδυνος», οι τράπεζες τονίζουν ότι θα ήταν πολύ πιο «επιθετικές» στις ρυθμίσεις δανείων, προσφέροντας ακόμη περισσότερες επιλογές.
Με τα σημερινά ωστόσο δεδομένα, πως μπορεί να αναχαιτιστεί το φαινόμενο των μη εξυπηρετούμενων δανείων και μέχρι που μπορεί να φτάσει;
Αρμόδιο τραπεζικό στέλεχος με μεγάλη εμπειρία και σημαντικό έργο στον τομέα του, τοποθετεί το “αποκορύφωμα” των κόκκινων δανείων μέσα στο 2014 και πιο συγκεκριμένα στο πρώτο τετράμηνο του επόμενου έτους. “Αν σταματήσει η ύφεση, τότε θα συγκρατηθεί και η ανεργία, με αποτέλεσμα να φανεί σταδιακά ο αντίκτυπος και στις καθυστερήσεις δανείων”, σημειώνει.
Παρ΄ όλα αυτά, ο ίδιος χαρακτηρίζει πολύ δύσκολη αποστολή την αναχαίτιση του φαινομένου, ακριβώς γιατί πολλά εξαρτώνται από την ίδια την οικονομία. “Στην περίπτωση που δούμε έστω τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης, τότε θα πρέπει να περιμένουμε βελτίωση των συνθηκών σε όλα τα επίπεδα”, προσθέτει.
Σε αυτό το πλαίσιο, αναμένεται βελτίωση της οικονομικής κατάστασης μετά το ερχόμενο καλοκαίρι, γεγονός που μεταθέτει την βελτίωση των στοιχείων μετά από έξι μήνες. Και αυτό γιατί στα επίσημα νούμερα υπάρχει πάντα μία υστέρηση περίπου ενός εξαμήνου. Αυτό επίσης αναμένεται να φανεί και στη συμπεριφορά του κόσμου.
Από σήμερα έως και το επόμενο Πάσχα περίπου, η καμπύλη των “κόκκινων” δανείων εκτιμάται πως θα συνεχίσει να είναι ανοδική, δεν αναμένεται ωστόσο να ξεφύγει πολύ από τα τρέχοντα επίπεδα. “Η άνοδος θα είναι πολύ μικρότερης έντασης έως ότου σταθεροποιηθεί. Τότε είναι που μπορούμε να πούμε ότι περάσαμε τα χειρότερα”, καταλήγει το ίδιος στέλεχος.
Βέβαια, όλα θα εξαρτηθούν από την ύφεση, αφού όσο φιλόδοξες και αν είναι οι προσπάθειες αναδιάρθρωσης δανείων και ρύθμισης οφειλών, η συνέχιση της βαθιάς ύφεσης, μόνο σε ανεξέλεγκτη έκρηξη του φαινομένου μπορεί να οδηγήσει. “Αν η ύφεση κρατήσει άλλα ένα ή δύο χρόνια και δεν δούμε σύντομα τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης, τότε όλα γίνονται πολύ πιο δύσκολα και θα χρειαστεί συνδυασμός μέτρων”.
Εξάλλου, η αύξηση των “κόκκινων” δανείων έγινε αντικείμενο μελέτης του οίκου Moody΄ s, ο οποίος την περασμένη Δευτέρα, προέβλεψε ότι το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα ξεπεράσει το 30% των συνολικών χορηγήσεων μέχρι το τέλος του 2013. Σύμφωνα με τον οίκο, η άνοδος των “κόκκινων” δανείων δεν θα σταματήσει εκεί. Αναμένεται να συνεχιστεί μέσα στο 2014, εξαιτίας κυρίως της βαθιάς και παρατεταμένης ύφεσης.
Παρά το γεγονός ότι τα επίσημα στοιχεία του Δεκεμβρίου του 2012 δείχνουν αύξηση της τάξης του 36,4% στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, στο 24,6% του συνόλου των χορηγήσεων, η Moody΄ s εκτιμά ότι τα στοιχεία αυτά υποτιμούν το πραγματικό επίπεδο των δανείων σε απομείωση, καθώς εξαιρούν τον μεγαλύτερο όγκο των δανείων που έχουν αναδιαρθρωθεί.
Η τελευταία φράση της Moody΄ s εμπεριέχει ένα ακόμη μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι τράπεζες. Όπως σημειώνεται αρμοδίως, ο νόμος Κατσέλη εφαρμόζεται στην πλειονότητα των περιπτώσεων λανθασμένα με αποτέλεσμα να γεμίζουν οι τράπεζες «κόκκινα» δάνεια αφού οι υποθέσεις στα ειρηνοδικεία παίρνουν δικάσιμο για μετά από μία τριετία ή ακόμη και τετραετία.
Το νέο νομοσχέδιο που ανακοινώθηκε χθες στοχεύει στην ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του νόμου Κατσέλη έτσι ώστε να επιλυθούν τα προβλήματα που δημιουργούν οι μακροχρόνιες δικαστικές εκκρεμότητες. Με το νέο πλαίσιο βελτιώνεται η αποτελεσματικότητα του εξωδικαστικού συμβιβασμού με πρόβλεψη ότι θα αρκεί η συμφωνία των πιστωτών που εκπροσωπούν το 50% συν 1% των απαιτήσεων της οφειλής και όχι την πλήρη ομοφωνία που απαιτούσε μέχρι σήμερα.
Επίσης, προβλέπεται καταβολή δόσης από την υποβολή της αίτησης υπαγωγής στη ρύθμιση χωρίς καθυστερήσεις εξαιτίας της εκκρεμοδικίας. Το καταβληθέν ποσό θα συμψηφίζεται με τη ρύθμιση που τελικώς θα αποφασίσει το δικαστήριο, αποδεσμεύοντας τον οφειλέτη ακόμα και με την έκδοση της απόφασης. Η ελάχιστη καταβολή προτείνεται στο 10% της τρέχουσας δόσης με ελάχιστο ποσό καταβολής τα 40 ευρώ μηνιαίως.