Το σχέδιο της κυβέρνησης για τη ρύθμιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων επιχειρήσεων και των νοικοκυριών

Στη δημοσιότητα δόθηκε το σχέδιο της κυβέρνησης για τη ρύθμιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων  επιχειρήσεων και των νοικοκυριών.

Το τελικό σχέδιο παρουσιάστηκε στην τρόικα και αναμένεται να είναι έτοιμο έως τις 15 Αυγούστου, προκειμένου να τεθεί σε εφαρμογή τον Σεπτέμβριο.

Με τον εξωδικαστικό μηχανισμό θα δίνεται η δυνατότητα να ενοποποιούνται τα χρέη που έχουν οι επιχειρήσεις σε τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία, το δημόσιο και τους προμηθευτές τους να προσφεύγουν σε αυτή τη διαδικασία, η οποία θα ακολουθεί σφιχτές και σύντομες χρονικά μεθόδους για τη διευθέτηση των οφειλών. 

Για να υπαχθεί μία επιχείρηση σε αυτόν τον μηχανισμό θα πρέπει να είναι βιώσιμη και να ακολουθεί συγκεκριμένες οδηγίες από τους πιστωτές της, οι οποίοι και θα έχουν τον κύριο ρόλο στη διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού. Για παράδειγμα μπορεί να ζητήσει από την επιχείρηση μείωση λειτουργικών δαπανών, προσωπικού ή αλλαγή μάνατζμεντ κλπ.

Η ρύθμιση θα γίνεται δηλαδή με βάση το οικονομικό προφίλ της κάθε επιχείρησης που χρωστά. Ο μηχανισμός διευθέτησης των χρεών των επιχειρήσεων θα δουλεύει με σφιχτό πλαίσιο. Τόσο σε επίπεδο κανόνων και βημάτων που θα πρέπει να ακολουθούνται όσο και σε επίπεδο χρονοδιαγράμματος. Η όλη διαδικασία από τη στιγμή της υπαγωγής στον εξωδικαστικό μηχανισμό μέχρι την οριστική απόφαση θα κρατά το πολύ δύο μήνες. Έτσι, μία επιχείρηση που έχει πολλά χρέη θα μπορεί να ζητά τη διευθέτησή τους. Η καταβολή σε πολλές δόσεις των οφειλών είναι ένας από τους τρόπους ρύθμισης που θα προβλέπεται. Για παράδειγμα, μπορεί να είναι αρκετή η πληρωμή των χρεών προς τράπεζες, ταμεία ή εφορία σε 100 δόσεις. Και μετά η συγκεκριμένη επιχείρηση με την καταβολή ενός ποσού, κεφαλαίου, να δίνει επιπλέον ρευστότητα.

Όροι από τους πιστωτές

Οι πιστωτές θα έχουν το δικαίωμα να βάζουν όρους στις επιχειρήσεις που εντάσσονται στον εξωδικαστικό μηχανισμό. Θα μπορούν να ζητούν την εφαρμογή συγκεκριμένου σχεδίου αναδιάρθρωσης της εταιρείας, μέσα από περικοπή δαπανών, μειώσεις προσωπικού, ακόμη και μέσα από συγχωνεύσεις. Είναι δυνατόν να ζητούν και την αλλαγή του μάνατζμεντ. Για κάθε επιχείρηση, για κάθε κλάδο, σημειώνουν πηγές, θα αναζητείται ξεχωριστή λύση. Ανάλογα, δηλαδή με το προφίλ, το ύψος και την κατηγορία των οφειλών της. 

Έτσι, θα προτείνονται τρόποι διευθέτησης όπως η καταβολή των χρεών σε δόσεις, η διαγραφή τόκων υπερημερίας και προστίμων και η μείωση του επιτοκίου. Βέβαια, θα υπάρχει και η δυνατότητα της διαγραφής μέρους της οφειλής είτε προς τράπεζα είτε προς προμηθευτή ή ακόμη και στους δύο. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, αυτός που αναλαμβάνει το κόστος αποκτά το δικαίωμα να μπει μέτοχος στην εταιρεία.

Νοικοκυριά

Σε ό,τι αφορά τα νοικοκυριά θα προχωρήσουν οι διαδικασίες που προβλέπονται από την Τράπεζα της Ελλάδας και τον κώδικα δεοντολογίας. Σε αυτόν βέβαια, μπορούν να προσφεύγουν κι επιχειρήσεις, οι οποίες έχουν να ρυθμίσουν οφειλές μόνο σε τράπεζες. Με «πυξίδα» τις εύλογες μηνιαίες δαπάνες διαβίωσης των νοικοκυριών όπως αυτές αποτυπώθηκαν σε έρευνα της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής οι τράπεζες θα καθορίζουν τις νέες χαμηλότερες δόσεις των δανείων.

Έτσι, για έναν ενήλικα οι μηνιαίες δαπάνες διαβίωσης κυμαίνονται από 537 μέχρι 682 ευρώ.
Για ένα ζευγάρι τα έξοδα που δικαιολογούνται ξεκινούν από 906 και φτάνουν μέχρι τα 1.160 ευρώ.
Μία οικογένεια με δύο παιδιά οι εύλογες δαπάνες διαμορφώνονται από τα 1.347 ευρώ μέχρι τα 1.720 ευρώ.
Για δύο ενήλικες με ένα παιδί τα έξοδα είναι από 1.126 μέχρι 1.440 ευρώ.
Οι «εύλογες δαπάνες διαβίωσης» είναι μια πρακτική που εφαρμόζεται ήδη με επιτυχία σε πολλές χώρες της Ευρώπης, όπως η Ιρλανδία, η Αυστρία, το Βέλγιο, η Φινλανδία, η Νορβηγία και η Ισπανία.

Οι ομάδες των δαπανών είναι τέσσερις:

1η ομάδα: Αφορά τις πιο βασικές δαπάνες για τη διαβίωση του νοικοκυριού, όπως η διατροφή, η ένδυση και υπόδηση, τα λειτουργικά έξοδα κατοικίας, η μετακίνηση, η επισκευή και συντήρηση επίπλων και οικιακού εξοπλισμού, τα είδη οικιακής κατανάλωσης και ατομικής φροντίδας, η ενημέρωση και μόρφωση, οι υπηρεσίες τηλεφωνίας και ταχυδρομείων, τα είδη και οι υπηρεσίες υγείας, οι υπηρεσίες εκπαίδευσης, οι υπηρεσίες κοινωνικής προστασίας και οι οικονομικές υπηρεσίες. Για αυτήν ο μέσος όρος ανεξάρτητα από τη σύνθεση του νοικοκυριού έχει υπολογιστεί στα 1.166 ευρώ.

2η ομάδα: Περιλαμβάνει επιπλέον δαπάνες εστίασης. Η μέση δαπάνη μαζί και με τη συγκεκριμένη κατηγορία αυξάνεται στα 1.311 ευρώ.

3η ομάδα: Περιλαμβάνει επιπλέον διαρκή αγαθά και συσκευές. Τα μέσα έξοδα το μήνα ανεβαίνουν και με αυτά τα προϊόντα στα 1.393 μηνιαίως.

4η ομάδα: Περιλαμβάνει επιπλέον δαπάνες για κατανάλωση αλκοολούχων ποτών και καπνού, αεροπορικές μετακινήσεις, τουριστικές υπηρεσίες και υπηρεσίες αναψυχής, πολιτισμού και αθλητισμού. Μαζί με τις προηγούμενες τρεις ομάδες η μέση μηνιαία δαπάνη αυξάνεται στα 1.507 ευρώ.

Τρόπος επικοινωνίας

Τράπεζες και δανειολήπτες θα έχουν συγκεκριμένο κώδικα επικοινωνίας, σύμφωνα με το σχέδιο, που κλιμακώνεται ανάλογα με τον βαθμό καθυστέρησης του δανείου.

Ειδικότερα στην περίπτωση όπου υπάρχει δάνειο με ενδείξεις πιθανής καθυστέρησης:

• Ο δανειολήπτης που αντιμετωπίζει οικονομικές δυσκολίες ή έχει βάσιμες εκτιμήσεις ότι δεν θα μπορεί να πληρώνει τη δόση του, ενημερώνει εγγράφως την τράπεζα.

• Η τράπεζα έχει επίσης δικαίωμα στην περίπτωση που εντοπίσει πελάτη της με πιθανότητα να βγει στο «κόκκινο», τον ειδοποιεί για κατ΄ ιδίαν συνάντηση, με σκοπό τη ρύθμιση.

Αν το δάνειο βρίσκεται σε στάδιο αρχικής καθυστέρησης, που δεν ξεπερνά τις 30 μέρες, και περάσουν και άλλες 15 μέρες χωρίς ο δανειολήπτης να ανταποκριθεί στην ειδοποίηση, τότε η τράπεζα τον ενημερώνει εγγράφως εντός 10ημέρου.

Με τη γραπτή ειδοποίηση τον καλεί να έρθει σε συνεννόηση για τη ρύθμιση του δανείου του.

Αν περάσουν 45 μέρες από την έγγραφη ειδοποίηση και ο δανειολήπτης δεν ανταποκριθεί, ή αν το δάνειο είναι σε καθυστέρηση πάνω από 90 μέρες, τότε η τράπεζα οφείλει σε 10 μέρες, να του στείλει προειδοποιητική επιστολή με την οποία θα τον ενημερώνει ότι δεν είναι «συνεργάσιμος».

Οι δανειολήπτες μέσα από συγκεκριμένη διαδικασία θα επισκέπτονται τις τράπεζες ζητώντας τη ρύθμιση του δανείου τους. Τα καταστήματα με βάση το οικονομικό προφίλ του οφειλέτη, το είδος του δανείου και τα έξοδα που χρειάζεται για τη διαβίωση θα προτείνει ένα από τα ακόλουθα τρία μοντέλα:

1. Βραχυπρόθεσμες λύσεις ρύθμισης (η διάρκειά τους δεν ξεπερνά τα 5 χρόνια)

• Πληρωμή μόνο τόκων κατά τη διάρκεια βραχυπρόθεσμης περιόδου.
• Μειωμένη καταβολή τοκοχρεολυτικής δόσης κατά τη διάρκεια βραχυπρόθεσμης περιόδου.
• Περίοδος χάριτος.
• Αναβολή Πληρωμής δόσης ή δόσεων.
• Τακτοποίηση του υπολοίπου που βρίσκεται σε καθυστέρηση.
• Κεφαλαιοποίηση καθυστερήσεων.

2. Μακροπρόθεσμες λύσεις ρύθμισης

Πρόκειται για λύσεις που η διάρκειά τους υπερβαίνει την πενταετία και περιλαμβάνουν:

• Μόνιμη μείωση του επιτοκίου ή του συμβατικού περιθωρίου.
• Αλλαγή τύπου επιτοκίου (για παράδειγμα από κυμαινόμενο σε σταθερό).
• Παράταση της διάρκειας αποπληρωμής.
• «Σπάσιμο» του δανείου στα δύο. Το πρώτο μέρος είναι με εμπράγματη εξασφάλιση, και για το οποίο ο δανειολήπτης πληρώνει δόση. Στο δεύτερο μέρος που είναι το υπόλοιπο του δανείου, δεν υπολογίζονται τόκοι για χρονικό διάστημα που θα συμφωνηθεί με την τράπεζα. Για το ποσό αυτό, ο δανειολήπτης θα επαναξιολογηθεί, αν διορθωθούν τα οικονομικά του, ή θα κληθεί να βάλει άλλο ακίνητο υποθήκη.
• Πρόσθετη εξασφάλιση από τον δανειολήπτη, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης λύσης ρύθμισης. Δηλαδή να προσφέρει άλλα περιουσιακά στοιχεία ως εγγύηση.
• Λειτουργική αναδιάρθρωση επιχείρησης. Αφορά επιχειρηματικά δάνεια για τα οποία ο επιχειρηματίας θα κληθεί να προχωρήσει σε περικοπές δαπανών και κόστους λειτουργίας της επιχείρησής του.
• Να ανταλλάξει η επιχείρηση χρέος με την είσοδο της τράπεζας σε αντίστοιχο ποσοστό του μετοχικού της κεφαλαίου.

3. Λύσεις Οριστικής Διευθέτησης

Το τρίτο μοντέλο περιλαμβάνει δραστικές παρεμβάσεις για την οριστική αντιμετώπιση των οφειλών του δανειολήπτη.

Ειδικότερα προβλέπει:

• Εθελοντική Παράδοση Ενυπόθηκου Ακινήτου στο πλαίσιο ευρύτερης ρύθμισης.
• Μετατροπή σε Χρηματοδοτική Μίσθωση, με την οποία ο δανειολήπτης μεταβιβάζει την κυριότητα του ακινήτου στην τράπεζα και υπογράφει μια σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης, για ελάχιστη χρονική διάρκεια που είναι συνήθως τα 5 χρόνια. Και ο δανειολήπτης έχει τα δικαιώματα που προβλέπονται από το ισχύον δίκαιο περί συμβάσεων χρηματοδοτικής μίσθωσης.
• Πώληση και ενοικίαση. Ο δανειολήπτης δηλαδή μεταβιβάζει την κυριότητα του ακινήτου είτε στην τράπεζα, είτε σε τρίτο (άλλο ίδρυμα, άλλο αγοραστή, κρατική εταιρία διαχείρισης ακινήτων κ.λπ.) αποπληρώνοντας μέρος ή το σύνολο του δανείου.
Η συμφωνία μπορεί να συνοδεύεται με παραχώρηση του δικαιώματος διαμονής στο ακίνητο για κάποια ελάχιστη χρονική διάρκεια έναντι μισθώματος . Συνήθως προβλέπεται μία ελάχιστη περίοδος τριών ετών.
• Μεταβίβαση του δανείου σε άλλη τράπεζα.
•Αντικατάσταση παλαιού δανείου με νέο, μικρότερου υπολοίπου.
• Διαχείριση σε εκκαθάριση στο πλαίσιο της πτωχευτικής διαδικασίας.
• Ρευστοποίηση Εξασφαλίσεων για την ικανοποίηση της απαίτησης του ιδρύματος. 
• Δικαστικές και νομικές Ενέργειες πέραν της ρευστοποίησης εξασφαλίσεων.