Βρυξέλλες: Του Θάνου Αθανασίου
Τα πάντα είναι υπό αμφισβήτηση αυτή τη στιγμή στην ΕΕ, καθώς οι επιλογές των εταίρων για κάθε ένα από τα φλέγοντα θέματα που άπτονται της ύπαρξης του κοινού νομίσματος και της διασφάλισης του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής αποδεικνύονται ανεπαρκείς.
Στην ΕΕ Χέρμαν βαν Ρόμπεη και Ρομάνο Πρόντι, ο πρώτος «ευγενικά» και ο δεύτερος έντονα, κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, αφενός για τον τρόπο που λαμβάνονται οι αποφάσεις, αφετέρου για την ταχύτητα και την αποτελεσματικότητά τους. Η παρέμβαση του πρώην προέδρου της Κομισιόν μάλιστα ακούστηκε με ευχαρίστηση στις Βρυξέλλες, διότι «ήταν ο μόνος που μπορεί να πει τα πράγματα με το όνομά τους, όντας θεσμικά αποστασιοποιημένος» σχολιάζουν κύκλοι της Κομισιόν. Έρχεται, μάλιστα, σε μια στιγμή που επίκειται μπαράζ συναντήσεων και επαφών μεταξύ των Μέρκελ και Σαρκοζύ, κατ’ ιδίαν σήμερα και προς το τέλος του μήνα με τον κ. Μόντι, ενόψει και της Συνόδου Κορυφής της 30ης Ιανουαρίου.
Όσον αφορά την Ελλάδα στις Βρυξέλλες επικρατεί «ένα μούδιασμα» καταρχήν για την έκβαση της διαπραγμάτευσης για την ανταλλαγή των ομολόγων, αφετέρου για τη δυνατότητα της κυβέρνησης Παπαδήμου να «λάβει όλα τα ήδη γνωστά μέτρα που απαιτούνται για την μείωση του ελλείμματος και του χρέους», δηλαδή: απολύσεις, νέο φορολογικό σύστημα, αποκρατικοποιήσεις, άνοιγμα επαγγελμάτων και υπηρεσιών, αναμόρφωση του ασφαλιστικού, εσωτερική υποτίμηση και βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος.
Αν και επισήμως κανείς δεν παραδέχεται την αυθεντικότητα του εσωτερικού εγγράφου που επικαλείται στο Spiegel και κάνει λόγο για «αδυναμία της Ελλάδας να μεταρρυθμιστεί», στις Βρυξέλλες πολλοί είναι αυτοί που υπενθυμίζουν τις δηλώσεις Ρεν περί «κόπωσης μεταρρυθμίσεων στον Νότο», όπως πολλοί είναι οι υπάλληλοι των θεσμών που έχουν ζήσει το ελληνικό δημόσιο και αναγνωρίζουν την ανάγκη «ριζοσπαστικών αλλαγών». Για αυτούς τους λόγους, άλλωστε, φτιάχτηκε και η task force του κ. Ράιχενμπαχ.
Εσχάτως βέβαια οι επιτελείς της Κομισιόν βρίσκονται σε κατάσταση συναγερμού διότι πλέον και η ανταλλαγή των ομολόγων γεννά πολλά ερωτηματικά:
– Θα είναι αρκετή;
– Θα είναι εθελοντική;
– Και αν όχι, ποιος και με ποιον τρόπο θα διαχειριστεί την επόμενη μέρα;
Από το brainstorming των τελευταίων εβδομάδων στους διαδρόμους της Κομισιόν κυκλοφορούν κυρίως τέσσερα σενάρια για την τύχη της Ελλάδας, μόνο ένα όμως έχει γνωστή έκβαση:
1) Το θεσμικό: Η εθελοντική ανταλλαγή ολοκληρώνεται μετά από συμφωνία του 92% των πιστωτών που μετέχουν στη διαπραγμάτευση, απομειώνοντας το ελληνικό δημόσιο χρέος όσο υπολόγισε η Σύνοδος της 26ης Οκτωβρίου. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη της ευρωζώνης και το ΔΝΤ θα είναι σε θέση να ολοκληρώσουν την διαπραγμάτευση και την υπογραφή του νέου δανείου δύο μήνες μετά την ολοκλήρωση των ανταλλαγών των ομολόγων στην πράξη.
2) Το πολιτικά δύσκολο: Οι διαπραγματεύσεις για την εθελοντική ανταλλαγή ολοκληρώνονται, όμως, το ποσοστό συμμετοχής κινείται λίγο κάτω από το 70%. Ελλάδα και εταίροι αποφασίζουν να διατηρήσουν τον εθελοντικό χαρακτήρα, όμως το δημόσιο χρέος δεν καθίσταται βιώσιμο, λόγο της μικρότερης απομείωσης. Εκεί οι εταίροι έχουν μια επιλογή: να αυξήσουν το νέο δάνειο και να ζητήσουν μεγαλύτερες θυσίες από την Ελλάδα με στόχο να δημιουργηθούν μεγαλύτερα πρωτογενή πλεονάσματα για την αποπληρωμή του, ειδάλλως το ΔΝΤ θα αποχωρήσει από τη συνεργασία.
3) Το επικίνδυνο: Οι διαπραγματεύσεις καταρρέουν λόγω χαμηλής συμμετοχής και ανεπαρκούς επίπτωσης στο χρέος και η ελληνική πλευρά αποφασίζει να καταστήσει την ανταλλαγή υποχρεωτική και να επιβάλει με την ευκαιρία τους δικούς της όρους. Συνεπώς οι ομολογιούχοι θα υποχρεωθούν να χάσουν το 50% της αξίας των τίτλων τους και το 75% των εισοδημάτων από επιτόκια, μειώνοντας τον όγκο και τη αξία εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους πολύ πάνω από 50%. Οι ομολογιούχοι θα πάρουν τα χρήματά τους από τα ασφάλιστρα κινδύνου, η χώρα θα έχει χρεοκοπήσει και τυπικά, μένοντας εκτός αγορών και εντός μνημονίου για τουλάχιστον 20 χρόνια.
4) Το καταστροφικό: Οι διαπραγματεύσεις καταρρέουν λόγω μικρής συμμετοχής, η ελληνική πλευρά δεν μπορεί να συμφωνήσει τίποτα άλλο με τους εταίρους, λόγω πολιτικών προβλημάτων εκατέρωθεν, το ΔΝΤ αποσύρεται από τη συμφωνία και μέχρι το Μάρτιο κηρύσσεται στάση πληρωμών με δραματικές συνέπειες. Επικρατεί κοινωνική αναταραχή, τράπεζες αναστέλλουν τη λειτουργία τους και η χώρα βρίσκεται de facto εκτός ευρώ. Οι υπόλοιποι 16 του ευρώ χρησιμοποιούν το δάνειο των 130 δισ. ευρώ που προοριζόταν για την Ελλάδα για να στηρίξουν τους δικούς τους ομολογιούχους που χάνουν από την ελληνική χρεοκοπία. Στη συνέχεια επιβάλουν στην Ελλάδα διεθνή οικονομικό έλεγχο, για να αναγκαστεί να επιστρέψει το πρώτο δάνειο των κρατών μελών και του ΔΝΤ.
Το τελευταίο σενάριο προφανώς δε συμφέρει κανέναν και οι ευρωθεσμοί κάνουν τα πάντα για να το αποτρέψουν.