Σε περίπου 28 δισ. ευρώ έφτασε το 2009, λίγο πριν αρχίσει η μεγάλη κατηφόρα της ελληνικής οικονομίας, η φοροδιαφυγή των ελεύθερων επαγγελματιών, σύμφωνα με μια πρόσφατη ακαδημαϊκή μελέτη του Ν. Αρταβάνη από το Virginia Polytechnic Institute and State University και των Adair Morse και Μαργ. Τσούτσουρα από το University of Chicago.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, η αδυναμία ή η αδιαφορία του κρατικού μηχανισμού στον εντοπισμό των κρυμμένων εισοδημάτων συνδέεται και με το γεγονός πως η πλειονότητα των βουλευτών του ελληνικού κοινοβουλίου (τουλάχιστον το 2010) ανήκει στα πέντε επαγγέλματα που είναι πρωταθλητές στη φοροδιαφυγή: γιατρούς, μηχανικούς, εκπαιδευτικούς, λογιστές – συμβούλους επιχειρήσεων και δικηγόρους.
Η μελέτη βασίζεται στην ιδέα σύμφωνα με την οποία οι τράπεζες προσαρμόζουν τα επίπεδα δανεισμού τους στο πραγματικό εισόδημα των νοικοκυριών. Ο έλεγχος στις χορηγήσεις των τραπεζών προς τους ελεύθερους επαγγελματίες έδειξε πως το 82% του εισοδήματος που είχαν δηλώσει στην εφορία κατευθυνόταν στην αποπληρωμή δόσεων για δάνεια!
Τα ποσοστά εκτοξεύονται στο 100% στους λογιστές ή στους γιατρούς. Οι τράπεζες, όμως, δεν θα έδιναν δάνεια σε νοικοκυριά που πληρώνουν 82 ευρωλεπτά για κάθε ευρώ που κερδίζουν σε δόσεις δανείων, καθώς κάτι τέτοιο δεν θεωρείται βιώσιμο.
Σε γενικές γραμμές, οι τράπεζες δίνουν δάνεια σε καταναλωτές με κριτήριο το ύψος των δόσεων να μην ξεπερνά το 30% του εισοδήματός τους. Συνεπώς τα ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα, που έδιναν δάνεια ακόμα και όταν γνώριζαν πως οι δόσεις φτάνουν το 80% ή το 100% του δηλωθέντος εισοδήματος ενός ελεύθερου επαγγελματία, είχαν κατά νου πως υπήρχαν κρυφά έσοδα τα οποία έφταναν και περίσσευαν για την κάλυψη των υποχρεώσεών του.
Υπό τις παραπάνω παραδοχές, σύμφωνα με τη μελέτη, το μέσο εισόδημα που έκρυψαν το 2009 οι γιατροί από την εφορία ανήλθε σε 29.343 ευρώ περίπου, ενώ ακολουθούν οι μηχανικοί, οι οποίοι εμφανίστηκαν κατά περίπου 28.625 ευρώ φτωχότεροι σε σύγκριση με τα πραγματικά τους εισοδήματα.
Σε υψηλότατα επίπεδα κινήθηκε και η φοροδιαφυγή στους εκπαιδευτικούς (βλέπε ιδιαίτερα μαθήματα κ.λπ.) και το μέσο εισόδημα που έκρυψαν από την εφορία φτάνει τα 24.742 ευρώ.
Ακολουθούν οι λογιστές (οι οποίοι πρέπει υποχρεωτικά να υπογράψουν τις φορολογικές δηλώσεις ώστε να θεωρηθεί ένας φορολογούμενος ειλικρινής κατά την αυτοπεραίωση!), οι οποίοι έκρυψαν 24.573 ευρώ.
Την πρώτη πεντάδα συμπληρώνουν οι δικηγόροι, με μέση φοροδιαφυγή στα 24.032 ευρώ. Πολύ ψηλά στη σχετική λίστα βρίσκονται οι επαγγελματίες των μέσων μαζικής ενημέρωσης και οι καλλιτέχνες (έκρυψαν κατά μέσο όρο 18.360 ευρώ), καθώς και οι ελεύθεροι επαγγελματίες στον τουρισμό και στα εστιατόρια (15.884 ευρώ).
Αν τα 28 δισ. που δεν δηλώθηκαν φορολογούνταν με συντελεστή 40%, τότε θα κάλυπταν σχεδόν το ένα τρίτο του ελλείμματος του 2009 (ή το 48% του ελλείμματος του 2008), επισημαίνουν οι ερευνητές. Κατά μέσο όρο, το πραγματικό εισόδημα ενός ελεύθερου επαγγελματία στην Ελλάδα είναι 1,92 φορά υψηλότερο από το δηλωθέν στην εφορία. Πρόκειται για… συντηρητικές εκτιμήσεις, σύμφωνα με τη μελέτη γιατί δεν μπορούν να υπάρξουν απόλυτα πλήρη στοιχεία.
Σε κάθε περίπτωση, η μελέτη δείχνει έναν απλό τρόπο με τον οποίο η εφορία θα μπορούσε να βρει εύκολα τη δεξαμενή στην οποία κρύβονται υψηλά ποσοστά φοροδιαφυγής…