Οι ρυθμίσεις για τα κόκκινα δάνεια που έγιναν γνωστές με το προσχέδιο του νομοσχεδίου του υπουργείου Ανάπτυξης εισάγουν αρκετές καινοτομίες, με κυριότερη τη δυνατότητα των τραπεζών να προχωρήσουν σε διαγραφές οφειλών έτσι ώστε επαγγελματίες και μικρές επιχειρήσεις που κρίνονται βιώσιμοι να έχουν τη δυνατότητα να σταθούν στα πόδια τους.
Η διαγραφή οφειλών, επί της αρχής, είναι ένα σημαντικό εργαλείο και μπορεί να φέρει σημαντική ανακούφιση για τις επιχειρήσεις δημιουργώντας προϋποθέσεις ανασύνταξης και ανάκαμψης.
Ωστόσο, στην πράξη το εγχείρημα έχει πολλές πλευρές και αρκετά ρίσκα.
Με βάση το νομοσχέδιο, για παράδειγμα, προϋπόθεση για να αποφασίσει η τράπεζα το κούρεμα των δανείων είναι να κρίνει ότι η επιχείρηση είναι βιώσιμη. Δηλαδή ότι μετά το κούρεμα θα μπορεί να αποπληρώσει τις υπόλοιπες οφειλές.
Εγείρεται, λοιπόν, το ερώτημα: Πώς λαμβάνεται η απόφαση για τη βιωσιμότητα και με ποια κριτήρια; Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια των τραπεζών να αποφασίσουν για το αν θα διαγράψουν οφειλές και πόσες.
Το ζήτημα είναι πολύ σημαντικό γιατί, όπως είναι λογικό, σε πολλές περιπτώσεις όταν μια επιχείρηση κρίνεται μη βιώσιμη και δεν μπορεί να ανταποκριθεί στα χρέη, θα οδηγείται σε εκκαθάριση.
Ενδεχομένως, λοιπόν, να χρειάζονται κατευθυντήριες γραμμές και ένα δεσμευτικό πλαίσιο για τα κριτήρια με τα οποία θα λαμβάνονται τέτοιες αποφάσεις. Από την άλλη πλευρά, όμως, δεν είναι και απλό να οριστούν τέτοια κριτήρια, ειδικά σε σχέση με την επιχειρηματική δράση η επιτυχία της οποίας οποία δεν είναι κάτι που μπορεί να προεξοφληθεί αντικειμενικά, να μετρηθεί με «αριθμητικούς κανόνες».
Η αξιολόγηση, πάντως, της βιωσιμότητας των επιχειρήσεων είναι ένα μείζον θέμα, όπως επείσης και το θέμα των κοινωνικών κριτηρίων που θα πρέπει να συνυπολογιστούν, ειδικά στις περιπτώσεις που πρόκειται για μικρές, οικογενειακές επιχειρήσεις, οι οποίες άλλωστε αποτελούν και τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας.
Ένα άλλο θέμα που χρειάζεται επίσης προσοχή είναι οι διαδικασίες μέσα από τις οποίες θα αναλάβουν την εκκαθάριση επιχειρήσεων οι ειδικοί διαχειριστές, ύστερα από αίτημα των πιστωτών.
Είναι μια διαδικασία που προβλέπεται από το νομοσχέδιο και προβλέπει ότι οι πιστωτές εφόσον αντιπροσωπεύουν το 40% των οφειλών μπορούν να ζητήσουν από το δικαστήριο το διορισμό ειδικού διαχειριστή, ο οποίος αναλαμβάνει την επιχείρηση με τελικό στόχο την εκποίηση των στοιχείων ενεργητικού.
Σύμφωνα με το προσχέδιο του νομοσχεδίου, οι διαχειριστές θα πρέπει να είναι ελεγκτικό γραφείο ή δικηγόροι με οικονομοτεχνικές γνώσεις, οι οποίοι μάλιστα ευθύνονται μόνο για δόλο και βαριά αμέλεια.
Και εδώ πάλι τίθεται το ερώτημα κατά πόσον νομικοί «με οικονομοτεχνικές γνώσεις» είναι σε θέση να αντιληφθούν τα σύνθετα οικονομικά και επιχειρηματικά δεδομένα, έτσι ώστε να γίνει η σωστή χρήση αυτής της νέας δυνατότητας και να μην καταλήξουμε σε εκκαθαρίσεις με συνοπτικές διαδικασίες επιχειρήσεων με παραγωγικές δομές που χρειάστηκαν πολύ χρόνο για να συγκροτηθούν.