Δραματικές διαστάσεις λαμβάνει πλέον στην αγορά, στις τράπεζες και στις επιχειρήσεις η έλλειψη ρευστότητας, που παρομοιάζεται ως βραδυφλεγής βόμβα στα θεμέλια της ελληνικής οικονομίας. Η κυβέρνηση προσπαθεί να αποτρέψει περαιτέρω επιδείνωση του κλίματος, διαβεβαιώνοντας ότι θα καλύψει απόλυτα τις υποχρεώσεις της σε μισθούς, συντάξεις και δάνεια και αφήνει να εννοηθεί ότι αντιμετωπίζει “τυπο πόλεμο” απο Βερολίνο -Βρυξέλλες για να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις τους και να συνεχίσει την πολιτική της λιτότητας.
Οι τράπεζες εμφανίζονται ανήμπορες να ικανοποιήσουν ακόμη και τα πιο μικρά αιτήματα χρηματοδότησης. Θύματα οι επιχιρήσεις, που το τελευταίο δίμηνο ¨θρηνούν¨ απωλειες 1,4 δισ ευρώ από την κάμψη της καταναλωτικής δαπάνης. Τα προσωιπιλα και καταναλωτικά δάνεια έχουν “σβήσει” από τον χάρτη, αφού ούτε οι τράπεζες δεν μπορούν αλλά ούτε οι πελάτες θέλουν να επωμιστούν κινδύνους εν μέσω μεγάλης αβεβαιότητας.
Η πιστωτική ασφυξία οδηγεί σε αργό θάνοτο χιλιάδες μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις. Αν συνεχιστεί για λίγο καιρό ακάμη, στη στρατιά των ανέργων θα προστεθούν δεκάδες χιλιάδες άτομα. Επιχειρηματικολί παράγοντες εκτιμούν ότι σε βάθος 12μήνου πάνω από 150.000 αυτοαπασχολούμενοι και εργαζόμενοι σε μικρές επιχειρήσεις θα βρεθούν χωρίς δουλειά και εισόδημα.
Είναι μια κατάσταση που δεν έχει προηγούμενο σε όλη την περίοδο της μεταπολίτευσης. Σε προηγούμενες -μικρότερης έντασης και χρονικής διάρκειας – κρίσεις υπήρχε δυνατότητα λήψης μέτρων. Τώρα, η βίαιη δημοσιονομική προσαρμογή που επιβάλλεται από τους δανειστές της χώρας, δεν αφήνει περιθώρια.
Ρευστότητα με το σταγονόμετρο
Πέραν της στάσης της ΕΕ και του Βερολίνου που δεν δίνουν πράσινο φως για την εκταμίευση δόσεων προς την Ελλάδα, στην “αφυδάτωση” της ελληνικής οικονομίας και στο “στέγνωμα” της αγοράς συμβάλει και η ΕΚΤ, που μέσω του ELA χορηγεί ρευστότητα με το σταγονόμετρο, ίσα – ίσα να κρατιέται ζωντανό το τραπεζικό σύστημα. Μάλλον με αυτή την τακτική θέλουν να ¨παραδειγματιστούν¨ και οι άλλοι Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία κλπ. απο το πάθημα της Ελλάδας που τόλμησε να αμφισβητήσει τη λιτότητα, αναδεικνύοντας μια αριστρή κυβέρνηση στην οποία θα φορτωθούν όλες οι αμαρτίες.
Υπό τις συνθήκες αυτές, οι τράπεζες σήμερα εμφανίζοντας εντελώς ανίσχυρες να ικανοποιήσουν το πιο μικρό αίτημα χρηματοδότησης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αναστέλλονται επενδυτικά σχέδια που είχαν δρομολογηθεί. Παράλληλα, βλέποντας την καταναλωτική ζήτηση να συρρικνώνεται, οι επιχειρήσεις επιστρέφουν ξανά σε σχέδια μείωσης του κόστους λειτουργίας τους, κάτι που σημαίνει εκτός των άλλων και απολύσεις.
Όμως οι δυσμενείς επιπτώσεις από την πιστωτική ασφυξία δεν επηρεάζουν μόνο τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, αλλά και τις μεγάλες. Πολλές από αυτές είχαν ξεκινήσει από τις αρχές του 2014 να βγαίνουν στη διεθνή κεφαλαιαγορά, στις αγορές, εξασφαλίζοντας ρευστότητα είτε για τη μείωση του δανεισμού τους είτε για τη χρηματοδότηση των επενδυτικών τους σχεδίων. Αυτά πλέον ανήκουν στο παρελθόν και καμία ελληνική επιχείρηση δεν έχει σήμερα πρόσβαση σε ξένα κεφάλαια.
Επιπτώσεις όμως υπάρχουν και στις τράπεζες, αφού αναγκάζονται να ματαιώσουν τα σχέδια αύξησης των χορηγήσεων προς την πραγματική οικονομία, που από την μία πλευρά θα στήριζαν την ανάπτυξη και από την άλλη θα μπορούσαν να επιστρέψουν στην κερδοφορία.
Επιπτώσεις σε πολλούς τομείς
Οι συνέπειες της πιστωτικής ασφυξίας περιγράφονται στους παρακάτω άξονες:
• Παρά το γεγονός πως έχει ανακοπεί το κομμάτι των μαζικών αναλήψεων, οι καταθέσεις συνεχίζουν να κατατρώγονται από πραγματικές ανάγκες νοικοκυριών και επιχειρήσεων που λόγω της προαναφερόμενης έλλειψης ρευστότητας δεν μπορούν να αποπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους.
• Οι τράπεζες με δυσκολία κρατούν ανοιχτές τις γραμμές χρηματοδότησης των επιχειρήσεων, με αποτέλεσμα να παρατηρείται όλο και εντονότερα το φαινόμενο μη αντιμετώπισης από την πλευρά των εταιρειών, ακόμη και τρεχουσών αναγκών. Πολλές ιδιωτικές επιχειρήσεις καθυστερούν τις πληρωμές μισθών, φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων, δυσκολεύονται να προμηθευτούν πρώτες ύλες και ασφαλώς να αποπληρώσουν τους προμηθευτές τους. Το πρόβλημα γίνεται σχεδόν τοξικό, αφού μεταδίδεται από τη μία εταιρεία στην άλλη.
• Οι εισαγωγές διενεργούνται με φειδώ, καθώς οι προμηθευτές του εξωτερικού σε πολλές περιπτώσεις δεν δέχονται τις εγγυητικές των ελληνικών εταιρειών και ζητούν καταβολή μετρητών και μάλιστα προπληρωμή πριν από την αποστολή εμπορευμάτων.
Σε ορισμένα είδη παρουσιάζονται σχετικές ελλείψεις. Πολλές επιχειρήσεις προχωρούν λόγω των νέων συνθηκών και της υπάρχουσας αβεβαιότητας σε απολύσεις. Αυτό εξάλλου αντικατοπτρίζουν και τα πρόσφατα στοιχεία για άνοδο της ανεργίας.
• Οι πληρωμές του ιδιωτικού τομέα πραγματοποιούνται με μεταχρονολογημένες επιταγές που εκ νέου ξεπερνούν το ένα έτος. Τα προγράμματα εξυγίανσης των επιχειρήσεων ακόμη και όσα είχαν επιτύχει ακυρώνονται στην πράξη, ενώ οι τράπεζες, αν δεν ξεκαθαρίσει η κατάσταση, δεν μπορούν να προχωρήσουν σε αναδιαρθρώσεις επιχειρηματικών δανείων.
• Προγράμματα ΕΣΠΑ που χρειάζονται κεφάλαια από την πλευρά των εταιρειών δεν μπορούν να εκταμιευτούν, γιατί αυτές δεν έχουν πρακτικά πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα.
• Η έλλειψη ρευστότητας δυσκολεύει την αποπληρωμή δανείων ιδιωτών και επιχειρήσεων.
Τράπεζες
Η περιουσία των τραπεζών απομειώνεται καθημερινά, καθώς οι τιμές στο Χρηματιστήριο υποχωρούν εντείνοντας την απογοήτευση των διεθνών επενδυτών, οι οποίοι εισήλθαν σε υψηλότερες τιμές σε σχέση με τις τρέχουσες. Τα πιστωτικά ιδρύματα με ακριβό και λίγο πλέον δανεισμό από τον ELA, περίπου αδυνατούν να συνδράμουν ουσιαστικά την πραγματική οικονομία και επιδίδονται κυρίως στο να διατηρήσουν την καταθετική τους βάση και να αποπληρώνουν τις τρέχουσες υποχρεώσεις τους (τίτλους που λήγουν κ.λπ.). Καθώς οι τράπεζες δεν προχωρούν σε πραγματικές τραπεζικές εργασίες, εκτιμάται πως τα σχέδια για την επίτευξη κερδοφορίας μέσα στο 2015 κινδυνεύουν να καταρρεύσουν.
Εκείνο που επίσης αναβάλλεται είναι τα προγράμματα που εκπόνησαν πέρσι οι τράπεζες για τη χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας, προγράμματα που στηρίζονταν στην αύξηση ρευστότητας, την οποία ανέμεναν οι τράπεζες μέσω της προβλεπόμενης ανάπτυξης.
Τέλος, ανησυχίες εκφράζονται και για τον τρόπο με τον οποίο οι ελληνικές τράπεζες θα μπορέσουν να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις που έχουν αναλάβει απέναντι στην DG Comp ως προς κάποια σκέλη που αφορούν τα προγράμματα αναδιάρθρωσης και κυρίως τα «υπεσχημένα» για πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων.
Την ίδια στιγμή η αξιολόγηση τόσο της ελληνικής οικονομίας όσο και εκείνη των τραπεζών υποχωρεί σε σαφώς χαμηλότερα επίπεδα, γεγονός που υποβαθμίζει τα ενέχυρα που διαθέτουν οι τράπεζες και τώρα και μεταγενέστερα, ενέχυρα που χρησιμοποιούνται σε δανεισμό.
«Χάθηκε» 1,4 δισ.
Συνθήκες οικονομικής ασφυξίας έχουν επανεμφανιστεί στην αγορά λόγω της παρατεταμένης αβεβαιότητας που κυριαρχεί από τον Δεκέμβριο έως σήμερα. Επιχειρηματίες εκτιμούν ότι τουλάχιστον 1,4 δισ. ευρώ έχει χαθεί από την κατανάλωση, αφού τα νοικοκυριά λόγω της προεκλογικής περιόδου τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο, καθώς και εξαιτίας των τεταμένων σχέσεων ανάμεσα στην κυβέρνηση και τους Ευρωπαίους εταίρους, έχουν περιοριστεί στις άκρως απαραίτητες για τη διαβίωσή τους προμήθειες. Την ίδια στιγμή οι επιχειρηματίες, όπως και οι καταναλωτές, έπρεπε να ανταποκριθούν στις αυξημένες φορολογικές υποχρεώσεις, ενώ η τραπεζική χρηματοδότηση παραμένει ερμητικά κλειστή.