Το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Σκωτίας έστειλε μηνύματα σε πολλαπλούς αποδέκτες, το πρόβλημα είναι όμως ότι δεν παρέλαβαν ή δεν άνοιξαν όλοι τον φάκελο. Το ίδιο συνέβη και με την προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης να σηκώσει μπαϊράκι. Τα χρηματιστήρια καταρρέουν, οι αποδόσεις των ομολόγων εκτινάσσονται και οι πολιτικοί αναγκάζονται σε αναδίπλωση. Οι αγορές έκαναν επίδειξη δύναμης στην Ελλάδα, ξέχασαν γρήγορα τα μέτρα Ντράγκι και επικέντρωσαν στο πολιτικό ρίσκο.
Του Χρήστου Φράγκου
Το ίδιο συμβαίνει και σήμερα με την Καταλονία. Οι αγορές δεν φοβούνται την απόσχιση, διαβάζουν πίσω από τις γραμμές, αντιλαμβάνονται ότι κάτι στην Ευρώπη δεν δουλεύει σωστά. Οι αποσχιστικές τάσεις που εκδηλώνονται τώρα στην Ισπανία, πριν λίγο καιρό στην Αγγλία και εν συνεχεία και σε χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, είναι σαφείς ενδείξεις ότι το μοντέλο ανάπτυξης και κοινωνικής ευημερίας που εφαρμόστηκε έχει σημαντικά προβλήματα, τα οποία παρέμειναν άλυτα για καιρό.
Οι αγορές προτιμούν την πολιτική σταθερότητα, την εύρυθμη λειτουργία των οικονομικών νόμων και την απουσία ελεγκτικών μηχανισμών. Με άλλα λόγιαοι αγορές είναι ζούγκλα. Το ενδεχόμενο όμως πολιτικής ζουγκλοποίησης τρομάζει. Οι επενδυτές δεν θέλουν τέτοιο ρίσκο, δεν θέλουν και δεν μπορούν να πάνε κόντρα στις κοινωνίες.
Αρα λοιπόν, οι πολιτικοί έχουν επιλέξει να κωφεύουν στις ανάγκες της κοινωνίας υπακούοντας στους νόμους των αγορών, αυτές όμως με τη σειρά τους αναζητούν σημεία αναφοράς, τα οποία δεν βρίσκουν πλέον στην πολιτική αλλά εντοπίζουν στην κοινωνία.
Στην πραγματικότητα αυτό που συμβαίνει τώρα είναι ένα οικονομικό βραχυκύκλωμα, οι αγορές παρακάμπτουν την πολιτική λόγω έλλειψης αξιοπιστίας –που προέκυψε από την αναποτελεσματική διαχείριση της κρίσης- και αποκτούν αδιαμεσολάβητη πρόσβαση στις κοινωνίες.
Η αδυναμία των πολιτικών ελίτ να αφουγκραστούν τις κοινωνίες για μια παρατεταμένη και κρίσιμη χρονική περίοδο αποκάλυψε τη δυσαρμονία. Οι αγορές αντιλαμβανόμενες τη διάσταση πολιτικών και κοινωνικών αλλάζουν κριτήριο και προσέγγιση.
Σε αυτό το γεγονός οφείλεται η αυξημένη μεταβλητότητα, καθώς οι προσλαμβάνουσες των επενδυτών έχουν διευρυνθεί, οι κοινωνικές διεργασίες αναδεικνύονται ταχύτερα και διαδραματίζουν πλέον καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της μεσομακροπρόθεσμης τάσης των αγορών.
Οι Σκωτσέζοι ήταν ψύχραιμοι αλλά αποφασισμένοι, οι Καταλανοί εκρηκτικοί και απρόβλεπτοι, οι Έλληνες ανατρεπτικοί. Αυτό που τώρα διαμορφώνεται δεν είναι μια νέα αρένα αδυσώπητης σύγκρουσης των αγορών με τις κοινωνίες αλλά μια νέα γλώσσα επικοινωνίας της «κοινωνίας των επενδυτών» και της «κοινωνίας των πολιτών».