Την παρουσία τους στη Νοτιοανατολική Ευρώπη καλούνται να περιορίσουν δραστικά οι ελληνικές τράπεζες, στο πλαίσιο εφαρμογής των εγκεκριμένων από την Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (DG Comp) σχεδίων αναδιάρθρωσης. Τα capital action plans είναι δεσμευτικά για τις τράπεζες, όπερ σημαίνει ότι θα πρέπει να τα υλοποιήσουν ακόμη και στην περίπτωση που οι οικονομικές συνθήκες βελτιωθούν για τη χώρα. Αυτό συνεπάγεται ότι οι τράπεζες θα πρέπει να κάνουν στροφή 180 μοιρών, βάζοντας φρένο στην επεκτατική πολιτική που ακολουθούσαν μέχρι και το 2008. Η αναγκαστική αλλαγή πλεύσης θα οδηγήσει στο τέλος τις μεγάλες προσδοκίες για κυριαρχία των εγχώριων τραπεζών στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Ευρώπης.
Της Χριστίνας Τζογανάκη
Σε περίπτωση που οι τράπεζες δεν υλοποιήσουν το χρονοδιάγραμμα των ενεργειών που έχουν συμφωνήσει με την Κομισιόν, τότε η DG Comp έχει τη δυνατότητα μέχρι και να αποκτήσει τον μετοχικό έλεγχο των τραπεζών που αθέτησαν τις συμφωνίες. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2006 οι ελληνικές τράπεζες απέκτησαν επτά ξένες τράπεζες σε Βουλγαρία, Ουκρανία, Ρουμανία, Σερβία και Τουρκία, δίκτυο περίπου 800 καταστημάτων και διέθεσαν περί τα 3 δισ. ευρώ, ενώ ως τις αρχές του 2008 είχαν τράπεζες σε 15 χώρες με δίκτυο 3.500 καταστήματα και με συνολικό ενεργητικό 90 δισ. ευρώ.
Ωστόσο, οι χώρες των Βαλκανίων δεν αναπτύχθηκαν οικονομικά με τους ρυθμούς που αναμένονταν, ενώ άλλες χώρες όπου επεκτάθηκαν οι εγχώριες τράπεζες –όπως η Αίγυπτος και η Ουκρανία- παρασύρθηκαν από σημαντικά εσωτερικά πολιτικοοικονομικά προβλήματα.
H συμφωνία με την Κομισιόν προβλέπει οι πωλήσεις θυγατρικών να πραγματοποιηθούν το 2015 υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα επηρεάζεται αρνητικά ο δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας. Ωστόσο το 2016 θα πρέπει να προχωρήσουν σε πωλήσεις θυγατρικών ακόμα και αν οι πωλήσεις επηρεάζουν αρνητικά την κεφαλαιακή επάρκεια.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, τα σχέδια αναδιάρθρωσης ενσωματώνουν μια σειρά από δεσμεύσεις των τραπεζών, όπως διάθεση στοιχείων ενεργητικού και θυγατρικών, μείωση των λειτουργικών εξόδων και μείωση του κόστους των καταθέσεων. Επιπλέον, στις προβολές ενσωματώνονται οι μέχρι στιγμής πραγματοποιηθείσες ενέργειες των τραπεζών για ενίσχυση των κεφαλαίων τους.
Πετσόκομμα για την Εθνική Τράπεζα
Στην προκρούστεια κλίνη βάζει την Εθνική Τράπεζα τα σχέδιο αναδιάρθρωσης που της επεβλήθη μετά τους ελέγχους της BlackRock και αναγκάζεται να το υλοποιήσει σταδιακά, προκειμένου να βελτιώσει τους δείκτες κεφαλαιακής της επάρκειας με βάση και τα αποτελέσματα των stress test. Σε πρώτη φάση θα χάσει ένα μεγάλο κομμάτι της Finansbank – που είναι η πιό κερδοφόρας θυγατρική της – όπου η συμμετοχή της θα μειωθεί περαιτέρω την επόμενη χρονιά. Θα ακολουθήσουν ανάλογες μειώσεις μεριδίων σε άλλες θυγατρικές στα Βαλκάνια. Οι κινήσεις αυτές δεν αποφέρουν άμεσο κεφαλαιακό όφελος ή πρόσθετη ρευστότητα στην Εθνική, καθώς δεν πουλά πακέτα μετοχών. Αντίθετα, θα υποστεί ζημία από την απομείωση της αξίας συμμετοχής της (dilution).
Εσφαλμένες εντυπώσεις δημιουργεί η παρουσίαση του θέματος από τα media, που εμφανίζουν την Εθνική να πουλάει μερίδιο της θυγατρικής της – αποκομίζοντας προφανώς όφελος – και όχι ότι απλώς περιορίζεται η συμμετοχή της.
Στη Finansbank το ποσοστό συμμετοχής της Εθνικής θα μειωθεί δραστικά (έως και κατά 26,9%) καθώς η θυγατρική τουρκική τράπεζα αναγκάζεται να πραγματοποιήσει αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, η οποία θα καλυφθεί με δημόσια εγγραφή και κατά μικρό μέρος με placement. Το ποσοστό που χάνει η μητρική τράπεζα θα διασπαρεί σε πολλούς νέους μετόχους.
Από τις μετοχές που κατέχει ήδη, η Εθνική θα διαθέσει μόλις το 3%. Το ποσό που θα εισπράξει από την πώληση της θα είναι το μόνο άμεσο οικονομικό όφελος. Θα ακολουθήσει περαιτέρω μείωση του ποσοστού συμμετοχής. Στο εγκεκριμένου από τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχέδιο αναδιάρθρωσης προβλέπεται ότι έως το τέλος του 2015 η ελληνική μητρική τράπεζα θα περιοριστεί σε 60%.
Επισημαίνεται ότι η Εθνική έχει επενδύσει στην Finansbank πάνω από 3,5 δισ. ευρώ, αποκομίζοντας σημαντικά κέρδη επί σειρά ετών.. Η θυγατρική της στην Τουρκία εισέφερε τα προηγούμενα χρόνια πάνω από το 1/3 των συνολικών κερδών του ομίλου.
Στρατηγικές αγορές η Ρουμανία και η Κύπρος για την Alpha
Ο όμιλος ήδη έχει αποχωρήσει από τις αγορές της Τουρκίας και της Ουκρανίας ενώ το επόμενο διάστημα θα ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο για τις αγορές της Βουλγαρίας, της Σερβίας, της Αλβανίας και των Σκοπίων. Στο πλαίσιο της συμφωνίας με την Ε.Ε. για το σχέδιο αναδιάρθρωσης ο όμιλος έχει επιλέξει ως στρατηγικές αγορές τη Ρουμανία και την Κύπρο, στις οποίες και διατηρεί την ισχυρότερη παρουσία.
Όσον αφορά στις στρατηγικές αγορές του ομίλου, στην Κύπρο κατέχει το 8% της συνολικής αγοράς της χώρας στις χορηγήσεις, διαθέτει 29 καταστήματα και απασχολεί 968 εργαζομένους. Στη Ρουμανία ελέγχει το 5,8% της αγοράς δανείων και διαθέτει δίκτυο 149 καταστημάτων, ενώ απασχολεί 2.011 εργαζομένους. Σημειώνεται ότι η Ρουμανία είναι η μεγαλύτερη χώρα στα Βαλκάνια.
Περαιτέρω μείωση της παρουσίας στο εξωτερικό από την Eurobank
H Eurobank έχει ήδη αποχωρήσει από τις αγορές της Πολωνίας και της Τουρκίας, ενώ στο πλαίσιο της συμφωνίας με την Κομισιόν προβλέπεται περαιτέρω μείωση της παρουσίας στο εξωτερικό κατά 29%. Σύμφωνα με το σχέδιο αναδιάρθρωσης, το ενεργητικό του ομίλου στο εξωτερικό δεν θα πρέπει να ξεπερνά τα 8,77 δισ. ευρώ το καλοκαίρι του 2018.
Βάσει των στοιχείων για το εννέαμηνο χρήσης, το ενεργητικό διαμορφώνεται στα 3,7 δισ. ευρώ στην Κύπρο, στα 3,4 δισ. ευρώ στη Ρουμανία, στα 3 δισ. ευρώ στη Βουλγαρία και στα 1,4 δισ. ευρώ στη Σερβία. Στις παραπάνω χώρες ο όμιλος διατηρεί δίκτυο περίπου 460 καταστημάτων λιανικής, ενώ απασχολεί περίπου 6.800 εργαζόμενους.
Συνολικά η Eurobank έχει χορηγήσει δάνεια 7,3 δισ. ευρώ στις χώρες του εξωτερικού, με τις χορηγήσεις στην Ελλάδα να ανέρχονται σε 44,2 δισ. ευρώ. Αναλυτικότερα, έχει προχωρήσει σε δανειοδοτήσεις ύψους 2,6 δισ. ευρώ στη Ρουμανία, 2,5 δισ. ευρώ στη Βουλγαρία, 1,2 δισ. ευρώ στην Κύπρο και 936 εκατ. ευρώ στη Σερβία.
Απεμπλοκή από Ουκρανία και Αίγυπτο σχεδιάζει η Πειραιώς
Ο όμιλος επιδιώκει να απεμπλακεί από τις αγορές της Ουκρανίας και της Αιγύπτου, όπου διατηρεί πολύ μικρό μερίδιο αγοράς στις χορηγήσεις. Η διοίκηση έχει ήδη προχωρήσει σε κινήσεις για την αναδιάρθρωση της παρουσίας του στο εξωτερικό. Το ενεργητικό του από το επίπεδο των 12,1 δισ. ευρώ, που ήταν στο τέλος του 2008, είχε διαμορφωθεί στο πρώτο εξάμηνο της φετινής χρήσης στα 9 δισ. ευρώ, καταγράφοντας μείωση κατά 26%.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του πρώτου εξαμήνου 2014, σε ό,τι αφορά τις χορηγήσεις το μερίδιο αγοράς του ομίλου διαμορφωνόταν στο 8,3% στην Αλβανία, στο 4,4% στη Βουλγαρία, στο 1,4% στην Κύπρο, στο 0,8% στην Αίγυπτο, στο 3,2% στη Ρουμανία, στο 3% στη Σερβία και στο 0,2% στην Ουκρανία.
Σε ό,τι αφορά την κατανομή του ενεργητικού στο εξωτερικό, σε περίπου 1,8 δισ. ευρώ ανέρχεται το ενεργητικό στη Ρουμανία, σε 1,78 δισ. ευρώ στη Βουλγαρία, στα 743 εκατ. ευρώ στην Αλβανία, στα 181 εκατ. ευρώ στην Ουκρανία, στα 514 εκατ. ευρώ στη Σερβία, στα 899 εκατ. ευρώ στην Αίγυπτο και στο 1,2 δισ. ευρώ στην Κύπρο.