Με δέος αντιμετωπίζουν τα τραπεζικά στελέχη την προγραμματισμένη την Δευτέρα άφιξη στην Αθήνα της Ντέλια Βελκουλέσκου και της ομάδας του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου που συμμετέχει στο κουαρτέτο των πιστωτών, καθώς εκφράζονται φόβοι ότι το Ταμείο, που έχει βαρύνοντα λόγο στη διαχείριση των προβλημάτων του τραπεζικού συστήματος, θα εισηγηθεί «ιταλική» λύση – σοκ για τα «κόκκινα» δάνεια και την κεφαλαιακή επάρκεια των ελληνικών τραπεζών.
Του Νώντα Χαλδούπη
Η «ιταλική» λύση, που προκαλεί έντονο προβληματισμό στα τραπεζικά στελέχη, είναι το δραστικό μοντέλο μείωσης του προβληματικού χαρτοφυλακίου και ενίσχυσης της κεφαλαιακής επάρκειας, που εφαρμόσθηκε αμέσως μετά τα πρόσφατα τεστ αντοχής για τη διάσωση της Monte dei Paschi di Siena.
Μέσα σε μια νύχτα, η προβληματική ιταλική τράπεζα «ξεφορτώθηκε» σε χαμηλή τιμή ολόκληρο το χαρτοφυλάκιο των προβληματικών της δανείων και, ταυτόχρονα, έθεσε σε τροχιά μια δύσκολη αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, με την κάλυψη της «αφρόκρεμας» των διεθνών τραπεζών.
Από τη σκοπιά του ΔΝΤ, μια αναλόγως δραστική λύση χρειάζεται και για τις ελληνικές τράπεζες, που μπορεί να εμφανίζουν μετά την τελευταία ανακεφαλαιοποίηση υψηλούς δείκτες επάρκειας κεφαλαίων, αλλά οι τεράστιοι όγκοι προβληματικών δανείων τις εκθέτουν σε σοβαρούς κινδύνους και δεν τους επιτρέπουν να παίξουν τον κρίσιμο ρόλο τους στην ανάκαμψη της οικονομίας.
Γίναμε Τέξας!
Ένας βασικός δείκτης υγείας των τραπεζών, που παρακολουθεί στενά το Ταμείο, δείχνει ότι οι τράπεζες παραμένουν σε «ζώνη κινδύνου». Πρόκειται για το λεγόμενο Texas Ratio, το δείκτη που χρησιμοποίησαν τη δεκαετία του ‘80 οι αμερικανικές αρχές, για να παρακολουθήσουν την κατάσταση των τοπικών τραπεζών στο Τέξας στη διάρκεια της μακράς κρίσης που κλόνισε το τοπικό τραπεζικό σύστημα.
Όταν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια φθάνουν σε πολύ μεγάλα ύψη, η παρακολούθηση του δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών (κεφάλαια/σταθμισμένο ενεργητικό) διαπιστώθηκε ότι δεν παρέχει καλή εικόνα των πραγματικών κινδύνων που αντιμετωπίζει ένα τραπεζικό ίδρυμα.
Με το Texas Ratio, που είναι ένα κλάσμα με αριθμητή την αξία των μη εξυπηρετούμενων δανείων και παρονομαστή τα κεφάλαια, παρακολουθούνται πιο αξιόπιστα οι κίνδυνοι… εξαφάνισης των κεφαλαίων από τις πιστωτικές απώλειες. Αν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ξεπερνούν τα κεφάλαια (Texas Ratio μεγαλύτερο του 100), μια τράπεζα θεωρείται ότι βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο κατάρρευσης.
Με βάση το Texas Ratio, οι ελληνικές τράπεζες είναι σε ανησυχητική κατάσταση, καθώς τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια εξακολουθούν να ξεπερνούν το κεφάλαιο και τα αποθεματικά τους. Μάλιστα, αν συνυπολογισθεί ότι σχεδόν τα μισά κεφάλαια (περίπου 20 δισ. ευρώ) που εμφανίζουν οι τράπεζες προέρχονται από αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις, δηλαδή δεν προσφέρονται για άμεση κάλυψη ζημιών, η εικόνα γίνεται ακόμη χειρότερη.
Δραστικές λύσεις
Για την άμεση βελτίωση του Texas Ratio, τραπεζικά στελέχη εκφράζουν φόβους ότι το ΔΝΤ θα ζητήσει δραστικές λύσεις:
1. Να προχωρήσουν οι τράπεζες σε άμεση εκποίηση μεγάλων, «κόκκινων» επιχειρηματικών δανείων, ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι θα υποστούν ζημιές από αυτές τις συναλλαγές, δεδομένου ότι οι επενδυτές δεν αναμένεται να προσφέρουν, τουλάχιστον στην πρώτη φάση, ικανοποιητικές τιμές.
2. Οι ζημιές θα καλυφθούν από το Δημόσιο, με πιστώσεις προς τις τράπεζες έναντι εγγεγραμμένων φορολογικών απαιτήσεων. Όπως έχει τονίσει το ΔΝΤ και στην τελευταία έκθεση βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους (Μάιος 2016), θα πρέπει να κρατηθούν στην άκρη από το δάνειο των 86 δισ. ευρώ περίπου 10 δισ. ευρώ, ώστε να καλυφθούν οι πρόσθετες ανάγκες των τραπεζών.
Σε αυτό το πλαίσιο, δεν είναι τυχαία η παρέμβαση του προέδρου της Eurobank, Νίκου Καραμούζη (με δηλώσεις στο Reuters), ο οποίος επανέφερε την παλαιότερη ιδέα για τη δημιουργία μιας “bad bank”, με τη στήριξη του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και ιδιωτών επενδυτών, η οποία θα απορροφήσει μεγάλα εταιρικά μη εξυπηρετούμενα δάνεια.
Με αυτό τον τρόπο, θα δημιουργηθεί ένα «μαξιλάρι» για τις τράπεζες, ώστε να μην αναγκασθούν να διαθέσουν σε μια ανοικτή αγορά τα δάνεια, σε τιμές που θα τις υποχρεώνουν να εγγράφουν ζημιές.
Ακόμη κι έτσι, όμως, το εγχείρημα έχει πολλά προβλήματα, όπως προειδοποιούν αναλυτές: για να μη θεωρηθεί από την Κομισιόν ότι η “bad bank” προσφέρει στις τράπεζες κρατική ενίσχυση, αγοράζοντας δάνεια σε υψηλές τιμές, θα πρέπει οι πωλήσεις των δανείων να γίνουν σε τιμές αγοράς. Μόνο που αγορά σήμερα δεν υφίσταται και θα πρέπει να δημιουργηθεί. Υπενθυμίζεται, εξάλλου, ότι αν κριθεί ότι υπάρχει κρατική ενίσχυση, θα πρέπει να ακολουθηθεί η διαδικασία του bail-in.
Ο πρόεδρος της Eurobank έσπευσε να παρουσιάσει τις μαζικές πωλήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων σε ιδιώτες επενδυτές ως μια εν δυνάμει επικίνδυνη εξέλιξη, τονίζοντας ότι θα κάνει περισσότερο κακό, παρά καλό στον κλάδο και την οικονομία, δεδομένων και των συνθηκών που επικρατούν στη χώρα.
«Μία τέτοια πολιτική σίγουρα θα εγείρει ερωτήματα για την κεφαλαιακή επάρκεια, θα προκαλέσει εκροή καταθέσεων, θα επιμηκύνει τα capital controls και θα θέσει εμπόδια στην πρόσβαση των τραπεζών στην αγορά», όπως τόνισε, σε αρκετά κινδυνολογικό τόνο, ο πρόεδρος της Eurobank.
Ως τώρα -και παρότι η ίδρυση bad bank έχει εγγραφεί στο τρίτο μνημόνιο ως μια πιθανή λύση που μπορεί να συζητηθεί- οι δανειστές έχουν «ρίξει πάγο» στις σχετικές προτάσεις των Ελλήνων τραπεζιτών, καθώς φοβούνται ότι στο ελληνικό περιβάλλον και με δεδομένα τα προβλήματα ανεπάρκειας της διοίκησης και διαφθοράς η ίδρυση τέτοιου ιδρύματος θα δημιουργούσε περισσότερα προβλήματα από όσα θα έλυνε.
Γι’ αυτό δεν θεωρείται πιθανό να γίνει δεκτή αυτή η πρόταση, ιδιαίτερα από το ΔΝΤ, που θέλει άμεσες και δραστικές λύσεις και όχι να δημιουργηθεί ένας ακόμη μηχανισμός, ο οποίος θα φέρει νέες καθυστερήσεις και διαχειριστικούς «πονοκεφάλους».