Άρθρο του δικηγόρου Άδωνι Κουλιούφα
Με τον Ν 4472/2017, τροποποιήθηκε ο Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας και ειδικότερα τα άρθρα που αφορούν την διαδικασία πλειστηριασμού της περιουσίας των οφειλετών.
Ο Νόμος προβλέπει την δυνατότητα επιλογής του ηλεκτρονικού πλειστηριασμού από τον επισπεύδοντα, τον δανειστή δηλαδή που προκάλεσε την εκτέλεση της περιουσίας του οφειλέτη.
Η ηλεκτρονική διαδικασία επιβλήθηκε, σύμφωνα με την επίσημη αιτιολόγηση, για να επιταχυνθεί η εκκαθάριση των κόκκινων δανείων, που δημιούργησαν μία τρύπα στις τράπεζες ύψους άνω των 95 δις €, με άμεση συνέπεια την ανάγκη περαιτέρω ανακεφαλαιοποίησής τους.
Στην πραγματικότητα όμως, οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί επιβλήθηκαν για να παρακάμψει η κυβέρνηση τα εμπόδια που θέτει πανελλαδικά το κίνημα κατά των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας και λαϊκής περιουσίας.
Α. Η ΝΕΑ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα νέα άρθρα 959Α και 998Α ΚΠολΔικ, ο ηλεκτρονικός πλειστηριασμός διενεργείται από συμβολαιογράφο. Τη διαχείριση και την κυριότητα των ηλεκτρονικών μέσων των πλειστηριασμών έχουν οι οικείοι συμβολαιογραφικοί σύλλογοι.
Συμμετέχουν μόνο εκείνοι οι πλειοδότες που προηγουμένως έχουν πιστοποιηθεί από τα ηλεκτρονικά συστήματα, δηλαδή από την ηλεκτρονική βάση, με την προϋπόθεση να έχουν καταβάλλει την προβλεπόμενη εγγύηση. Η κατάθεση της εγγύησης και του τέλους χρήσης των ηλεκτρονικών συστημάτων γίνεται σε ειδικό ακατάσχετο λογαριασμό στον οποίο δε μπορεί να κάνει κατάσχεση ούτε το Ελληνικό Δημόσιο.
Αν η αξία του αντικειμένου του πλειστηριασμού είναι πάνω από 3000 ευρώ, το τέλος χρήσης ανέρχεται στα 350 ευρώ. Αν η αξία είναι κάτω από 3000 ευρώ το τέλος χρήσης ανέρχεται στα 100 ευρώ.
Ο συμβολαιογράφος:
Α) ελέγχει αν λειτουργεί το σύστημα,
Β) ελέγχει τα ηλεκτρονικά αρχεία,
Γ) διαπιστώνει αν τηρήθηκαν οι διατυπώσεις (καταβολή εγγύησης, τέλους χρήσης, πιστοποίηση δανειστών κτλ),
Δ) συντάσσει κατάλογο των πλειοδοτών. Αυτοί που συμμετέχουν στον πλειστηριασμό πρέπει να ξέρουν ποιοι άλλοι συμμετέχουν. Αυτό είναι απαραίτητο για τη διαδικασία των προσφορών, οι οποίες πρέπει να φαίνονται στην οθόνη.
Οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί γίνονται καθ όλη τη διάρκεια του έτους, εκτός από το χρονικό διάστημα 1-31 Αυγούστου και κατά το χρόνο διεξαγωγής των εκλογών. Μέχρι τέλος του 2017 θα γίνονται μόνο κάθε Τετάρτη. Από 1/1/2018 θα γίνονται κάθε Τετάρτη, ή Πέμπτη ή Παρασκευή. Σε δύο φάσεις: είτε 10 -2 το πρωί, είτε 2-6 το απόγευμα.
Αν στο τελευταίο λεπτό μετά την τελευταία προσφορά έχουμε νέα προσφορά τότε θα υπάρχει παράταση 5 λεπτών, για να συνεχιστεί η πλειοδοσία. Πάντως αυτή η διαδικασία δε μπορεί να καθυστερήσει πάνω από δύο ώρες.
Την διαδικασία την παρακολουθούν on line ο συμβολαιογράφος οι πλειοδότες και ο οφειλέτης. Αν ο πλειστηριασμός αναβληθεί ή ματαιωθεί θα πρέπει να ενημερώνονται on line από το σύστημα.
Αν εκπλειστηριάστηκαν κινητά ο υπερθεματιστής θα πρέπει την Τρίτη εργάσιμη μέρα να καταβάλλει και να εξοφλήσει ολόκληρο το εκπλειστηρίασμα.
Σε περίπτωση που εκπλειστηριάζονται ακίνητα ο χρόνος καταβολής και εξόφλησης του εκπλειστηριάσματος είναι 10 μέρες, γιατί προηγείται η διαδικασία μεταβίβασης της κυριότητας του ακινήτου. Σε περίπτωση που ο υπερθεματιστής δεν κατέβαλλε το εκπλειστηρίασμα μέσα στις προθεσμίες ο νομοθέτης στο 998 ΚΠολΔικ προβλέπει προηγούμενη κλήση του 2 εργάσιμες μέρες. Αν δεν εμφανιστεί ισχύουν οι διατάξεις του φυσικού πλειστηριασμού (αναπλειστηριασμός με κατάπτωση της εγγύησης).
Σημαντικό είναι και το περιεχόμενο της Υπουργικής Απόφασης με αριθμό 41756/2017 η οποία προβλέπει σχετικά με τα ηλεκτρονικά συστήματα του πλειστηριασμού ότι:
1. Επισκέπτης: θεωρείται κάθε πρόσωπο το οποίο μπαίνει μέσα στο σύστημα για να ενημερωθεί. Έχει δικαίωμα να ενημερωθεί ο οποιοσδήποτε σχετικά με τον πλειστηριασμό συγκεκριμένου πράγματος.
2. Υπάλληλος του ηλεκτρονικού Συστήματος: ο συμβολαιογράφος που έχει διοριστεί από το δανειστή και είναι όμως πιστοποιημένος στο ηλεκτρονικό σύστημα.
3. Υποψήφιος πλειοδότης: Καθένας που ενδιαφέρεται να συμμετέχει στη διαδικασία του πλειστηριασμού, πρέπει όμως να είναι πιστοποιημένος.
4. Παρατηρητής: Ο οφειλέτης ο οποίος πρέπει επίσης να πιστοποιηθεί.
Κρίσιμες και προβληματικές είναι οι μεταβατικές διατάξεις του Νόμου που προβλέπουν ότι οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί εφαρμόζονται στην περίπτωση που η επίδοση της επιταγής έγινε μετά τις 19/05/2017
Επίσης προβλέπεται ότι ο φυσικός πλειστηριασμός μπορεί να αλλάξει και να μετατραπεί σε ηλεκτρονικό ακόμα και αν έχει ξεκινήσει η διαδικασία του πλειστηριασμού με συμβατικό τρόπο και αυτό μπορεί να γίνει στις περιπτώσεις δήλωσης συνέχισης μετά από ματαίωση, αναβολής εξαιτίας έλλειψης πλειοδοτών, ακύρωση εκτέλεσης με ανακοπή ή κατά την διαδικασία αναστολής του άρθρου 1000 ΚΠολΔικ, σε περίπτωση αναπλειστηριασμού.
Πρέπει τέλος να σημειωθεί ότι δεν μπορεί να αλλάξει ο συμβατικός πλειστηριασμός και να γίνει ηλεκτρονικός, αν ασκηθεί ανακοπή με το 933 ΚΠολΔικ ή εκκρεμεί ανακοπή του 954 παρ4 ΚΠολΔικ, για διόρθωση της έκθεσης κατάσχεσης.
Β. ΑΚΥΡΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ
Από όλα τα ανωτέρω συνάγεται ότι οι νέες διατάξεις των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών έρχονται σε ευθεία αντίθεση με τις διατάξεις για τους φυσικούς πλειστηριασμούς, δηλαδή τα άρθρα 959 και 998 ΚΠολΔικ, που συνεχίζουν να ισχύουν και προβλέπουν ρητά ότι η περιουσία του οφειλέτη πλειστηριάζεται δημόσια ενώπιον του συμβολαιογράφου της περιφέρειας που έγινε η κατάσχεση (για τα κινητά) ή όπου βρίσκεται το ακίνητο (για τα ακίνητα).
Οι πλειστηριασμοί ήταν πάντοτε δημόσιοι και δεν γίνονταν με «κλειστές πόρτες». Διασφαλίζονταν έτσι η δυνατότητα ελεύθερης προσέλευσης οποιουδήποτε στο χώρο όπου διενεργούνταν, είτε για να πλειοδοτήσει είτε απλά να παρακολουθήσει την διαδικασία, προς σκοπό διασφάλισης της διαφάνειας, του ελεύθερου συναγωνισμού και της επίτευξης του μεγαλύτερου δυνατού πλειστηριάσματος, προς το συμφέρον των δανειστών αλλά και του οφειλέτη.
Όμως, από τον συνδυασμό των διατάξεων περί ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, προκύπτει ότι καταργείται η δημοσιότητα των πλειστηριασμών, αφού μόνο οι πιστοποιημένοι πλειοδότες, ο συμβολαιογράφος και ο οφειλέτης μπορούν να παρακολουθήσουν με ηλεκτρονικά μέσα την εξέλιξη του πλειστηριασμού και κανείς άλλος. Κάποιος μη εξουσιοδοτημένος χρήστης δεν έχει την δυνατότητα παρακολούθησης της διαδικασίας, όπως θα μπορούσε ο οποιοσδήποτε πολίτης να παρακολουθήσει ένα φυσικό πλειστηριασμό.
Η κατάργηση της αρχής της δημοσιότητας των πλειστηριασμών και η ευθεία σύγκρουση των παλαιών με τις νέες διατάξεις, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί που θα διενεργηθούν σύμφωνα με τις νέες διατάξεις πάσχουν από ακυρότητα, η οποία θα κριθεί κατόπιν σχετικής ένστασης αντισυνταγματικότητας, ως αντίθετοι στην Λαϊκή κυριαρχία (παράγραφοι 2 και 3 άρθρο 1 του Συντάγματός μας) και κατ ‘αναλογία εφαρμογή της παραγράφου 2 άρθρο 93 Σ (περί δημοσιότητας των συνεδριάσεων της δικαστικής εξουσίας).
Οι οφειλέτες που θα χάσουν την περιουσία τους με την διαδικασία του ηλεκτρονικού πλειστηριασμού έχουν επομένως το δικαίωμα ανακοπής κατά του πλειστηριασμού λόγω ακυρότητας της διαδικασίας, πρέπει όμως να βιαστούν να το γνωστοποιήσουν στο Δικηγόρο τους, αφού οι προθεσμίες για τις ανακοπές είναι σύντομες.