Στο ζήτημα της λειτουργίας, της οργάνωσης, της εποπτείας της αγοράς κόκκινων δανείων (NPL market) μετατοπίζεται πλέον το ενδιαφέρον καθώς η διαδικασία της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών μπαίνει στην τελική ευθεία. Πρόκειται για κομβικό και πολυπαραγοντικό ζήτημα το οποίο προκαλεί τριβές σε πολλά επίπεδα και το οποίο θα προσδιορίσει σε σημαντικό βαθμό τις προσδοκίες για επανάκτηση ζημιών από τις τράπεζες. Στο NPL market θα περιλαμβάνονται καταναλωτικά, στεγαστικά αλλά κυρίως επιχειρηματικά δάνεια, με τα τελευταία να αποτελούν τον πιο επικίνδυνο θρόμβο του τραπεζικού συστήματος, ακόμα και μετά την ανακεφαλαιοποίηση. Σε αυτή τη φάση και τους υφιτάσμενους περιορισμούς σε ολόξκηρο το φάσμα της διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων θεωρείται ότι η λειτουργία της αγοράς NPL θα είναι δύσκολη αν όχι προβληματική ακόμα και αν αυτή δημιουργηθεί.
Η κυβέρνηση σε αυτό το πλαίσιο έχει διασφαλίσει τη δημιουργία μόνιμου μηχανισμού προστασίας των νοικοκυριών και των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων καθώς και της πρώτης κατοικίας. Ωστόσο ακόμα παραμένει υπό διαπραγμάτευση το εύρος κάλυψης της πρώτης κατοικίας, μετά την ολοκλήρωση της θέσπισης των κριτηρίων για το διαχωρισμό των «μπαταχτσίδων» και των μη εχόντων.
Το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας έχει ξεκινήσει ήδη τη διαδικασία διαβούλευσης, με στόχο να ενταχθεί στον νέο νόμο για το ΤΧΣ που εμπεριέχεται στην πρώτη αξιολόγηση αλλά και είναι προαπαιτούμενο για την ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης.
Κομβικό ζήτημα είναι το θεσμικό πλαίσιο της λειτουργίας της νέας αγοράς στην οποία θα συμμετέχουν οι τράπεζες ως πωλητές, funds ως αγοραστές και εταιρίες ανάκτησης δανείων ως service providers.
Σε αυτή τη φάση όμως τα προβλήματα που αποτρέπουν τη λειτουργία της αγοράς δεν είναι πολιτικά αλλά τραπεζικά και τεχνικά:
1. Ζήτηση μπορεί να υπάρξει μόνο για καλυμμένα δάνεια
2. Το μεγαλύτερο μέρος των collaterals όμως είναι ενεχυριασμένο είτε στην Τράπεζα της Ελλάδος είτε στην ΕΚΤ
3. Η έλλειψη ρευστότητας των τραπεζών, λόγω της εκροής καταθέσεων αποτελεί επίσης σημαντική τροχοπέδη για την απελευθέρωση collaterals
4. Σύμφωνα με το working paper του ΔΝΤ το φορολογικό καθεστώς, των IFRS, ευνοεί τη διακράτηση των κόκκινων δανείων από τις τράπεζες
5. Το καθεστώς δικαστικής διευθέτησης παραμένει χρονοβόρο και περίπλοκο
6. Η έλλειψη ρευστότητας εντός της χώρας καθώς και το πολιτικό ρίσκο περιορίζουν ντε φάκτο τη ζήτηση για NPL’s.
7. Η αντιμετώπιση απαιτήσεων του Δημοσίου από επιχειρήσεις σε αδυναμία, δεν θα ενταχθούν στην αγορά
Τέλος σημαντικός παράγοντας είναι και η έλλειψη πολιτικής βούλησης για την άμεση προώθηση και οργάνωση της αγοράς, με αποτέλεσμα το διεθνές ενδιαφέρον να είναι περιορισμένο.
Το σχήμα που προωθεί το ΤΧΣ και η Τράπεζα της Ελλάδας σε διαβούλευση με τους τραπεζίτες είναι μάλλον θνησιγενές καθώς προβλέπει τη σύσταση κοινοπρακτικών εταιριών από τις τράπεζες τις εταιρίες είσπραξης και κάποια distress funds, οι οποίες θα απορροφήσουν στοιχεία του ενεργητικού των τραπεζών.
Ωστόσο η ιταλική και η πορτογαλική εμπειρία αμφισβητούν τη λειτουργικότητα ενός τέτοιου σχήματος το οποίο δεν θα έχει τη δυνατότητα να μεταπωλήσει τα δάνεια σε μετέχοντας την αγορά εκτός Ελλάδος.
Στην πραγματικότητα αυτή η λύση οδηγεί στη δημιουργία bad banks σε ένα νέο χρηματοπιστωτικό σύστημα το οποίο θα χρησιμοποιείται ως interbank credit, καλύπτοντας δηλαδή τις ανάγκες διατραπεζικής χρηματοδότησης. Με τον τρόπο αυτό οι τράπεζες ευελπιστούν να χρησιμοποιήσουν φρέσκο χρήμα των distress funds το οποίο θα μοχλευθεί, εντείνοντας παράλληλα την πίεση προς τους επιχειρηματίες για την καλύτερη εξυπηρέτηση των δανείων.
Η εμπειρία που έχουν εξειδικευμένες πλατφόρμες διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων όπως η Aktua κρίνεται απαραίτητη σε αυτή τη φάση, καθώς οι εγχώριες τράπεζες, λόγω και του εθισμού τους επί χρόνια σε ένα μοντέλο χορήγησης δανείων, δυσκολεύονται να μεταβούν στο νέο μοντέλο.