Ξένοι αναλυτές, μέσα ενημέρωσης, επιχειρηματίες και τραπεζίτες συγκλίνουν σε μια άποψη: Ότι μέρος του μη εξυπηρετούμενου ελληνικού ιδιωτικού χρέους, δεν θα μπορέσει ποτέ να πληρωθεί και πρέπει να διαγραφεί. Έλληνες επιχειρηματίες και αναλυτές κινούνται αντίθετα με την αισιοδοξία που προσπαθεί να καλλιεργήσει η κυβέρνηση, εκτιμώντας ότι η Ελλάδα δεν πρόκειται να ξεφύγει γρήγορα από την παγίδα του χρέους, εάν δεν εφαρμοστεί haircut και κλείσιμο ζημιογόνων επιχειρήσεων. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εξακολουθεί να χαρακτηρίζει μη βιώσιμο το ελληνικό χρέος και εξακολουθεί να μιλάει για ανάγκη «κουρέματός» του, τη στιγμή που η ελληνική κυβέρνηση ακολουθεί πιστά τη φιλοσοφία της ΕΕ και κυρίως της Γερμανίας, που δεν βάζει στο τραπέζι το «haircut», αλλά μιλάει για περαιτέρω επιμήκυνση.
Τα εμπόδια που θέτει το μη εξυπηρετούμενο ιδιωτικό χρέος ύψους 164 δισ. ευρώ στην ανάκτηση της δυναμικής της ελληνικής οικονομίας επισημαίνει σε άρθρο του τη Δευτέρα το πρακτορείο Bloomberg. Το δημοσίευμα εστιάζει στις συσσωρευμένες οφειλές νοικοκυριών και επιχειρήσεων προς τράπεζες, εφορία και ασφαλιστικά ταμεία και περιγράφει τους κυβερνητικούς χειρισμούς για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Το Bloomberg φιλοξενεί δηλώσεις του Αριστείδη Μπελλέ, διευθύνοντα σύμβουλου της Νηρεύς Ιχθυοκαλλιέργειες, σύμφωνα με τον οποίο η αδυναμία των ελληνικών επιχειρήσεων να αποπληρώσουν τα δάνειά τους προς τις τράπεζες και το κράτος είναι σαφώς τροχοπέδη για την επιστροφή στην Ελλάδα για την ανάπτυξη και ως εκ τούτου είναι περισσότερο αναγκαία από ποτέ για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη -τράπεζες, εταιρείες και το κράτος- να συμφωνήσουν σε μια ρύθμιση του χρέους.
Το πρακτορείο αναφέρει πως οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις των ιδιωτών ανέρχονται σε περίπου 90% του ΑΕΠ της Ελλάδας. Όπως υποστηρίζεται τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια προς τις τράπεζες έχουν φτάσει σχεδόν τα 80 δισ. ευρώ, νοικοκυριά και επιχειρήσεις έχουν ληξιπρόθεσμες όφειλες προς την εφορία ύψους 69,2 δισ. ευρώ, ενώ οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τα ασφαλιστικά ταμεία ξεπερνούν τα 14,5 δισ. ευρώ.
Τσακλόγλου: Ενα μέρος του χρέους πρέπει να διαγραφεί
Στην ίδια γραμμή τάσσεται και ο πανεπιστημιακός και εκπρόσωπος της χώρας στο Euroworking Group μέχρι τον περασμένο Ιούνιο, Πάνος Τσακλόγλου, επισημαίνοντας στο Bloomberg ότι «μέρος του χρέους δεν θα μπορέσει ποτέ να πληρωθεί και θα ‘πρεπε να διαγραφεί».
Τα κόκκινα δάνεια και το σχέδιο αναδιάρθρωσης που προωθείται καθώς και το μη εξυπηρετούμενο ιδιωτικό χρέος, συνιστούν τον μεγαλύτερο «πονοκέφαλο» για την ελληνική κυβέρνηση. Το Bloomberg σημειώνει ότι σε αυτήν την άποψη συγκλίνουν οικονομολόγοι και παράγοντες της αγοράς εκτιμώντας ότι αυτά είναι τα καυτά θέματα που πρέπει να εστιάσουν οι προσπάθειες της πολιτικής ηγεσίας.
Το πρακτορείο σημειώνει ότι στην Ελλάδα τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στις ελληνικές τράπεζες ανέρχονται στα 80 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τον υπουργό Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, Νίκο Δένδια, ενώ νοικοκυριά κι επιχειρήσεις είχαν ληξιπρόθεσμα ύψους 69,2 δισ. ευρώ τον Αύγουστο.
ΔΝΤ: Virtual reality το ιδιωτικό χρέος στην Ελλάδα
Ο συνολικός δανεισμός νοικοκυριών και επιχειρήσεων μειώνεται συνεχώς στα χρόνια της κρίσης, αλλά η παράλληλη συρρίκνωση του ΑΕΠ αυτή την περίοδο δημιουργεί “πλασματική” εικόνα για τα επίπεδα του ιδιωτικού χρέους. Οπως προκύπτει από τα στοιχεία ειδικής έκθεσης του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, τα συνολικά δάνεια στην ελληνική οικονομία αντιστοιχούσαν πέρυσι (2013) σε 108,51% του ΑΕΠ, από 113% το 2012. Το 2008 ο δανεισμός αντιστοιχούσε σε 82% του ΑΕΠ, το οποίο όμως ήταν τότε πολύ μεγαλύτερο.
Αυτά τα αριθμητικά δεδομένα δίνουν την εντύπωση ότι υπήρξε μεγάλη αύξηση των χορηγήσεων στο διάστημα 2008-2012. Όμως, με μία δεύτερη ματιά διαπιστώνεται ότι αυτό δεν συνέβη. Αντίθετα, την περίοδο αυτή τα συνολικά δάνεια μειώθηκαν σημαντικά σε απόλυτους αριθμούς (όχι ως ποσοστό του ΑΕΠ), λόγω της απομόχλευσης στην οποία προχώρησαν οι τράπεζες, χορηγώντας λιγότερα απ’ όσα εισέπρατταν από αποπληρωμή και δόσεις παλαιότερων δανείων.
Ο δανεισμός εμφανίζεται αυξημένος ως ποσοστό του ΑΕΠ, επειδή το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν συρρικνώθηκε από 233,2 δισ. ευρώ το 2008 σε 182,05 δισ. ευρώ το 2013. Σύμφωνα με την έκθεση του ΔΝΤ, την περίοδο της κρίσης ο τραπεζικός τομέας συρρικνώθηκε στην Ελλάδα. Πολλά καταστήματα τραπεζών έκλεισαν λόγω μείωσης των εργασιών ή για περιστολή κόσους, χιλιάδες ΑΤΜ αποσύρθηκαν. Κάθε Έλληνας διατηρεί κατά μέσο όρο περισσότερους από τρεις καταθετικούς λογαριασμούς, όμως οι συνολικές καταθέσεις πήραν την κατιούσα.
Δεν βγαίνουμε από την παγίδα του χρέους
Η Deutshe Welle επισημαίνει ότι πέντε χρόνια από την απαρχή της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα κι ενώ μεσολάβησε ένα “κούρεμα” 110 δισ, ευρώ και η χώρα έχει λάβει βοήθεια 240 δισ. ευρώ, τα αποτελέσματα είναι πενιχρά. Το χρέος έχει εκτοξευτεί στα 320 δισ. ευρώ, σε 180% του ΑΕΠ της χώρας. Το χρέος σήμερα είναι αρκετά υψηλότερο σε σχέση με τα επίπεδα προ κρίσης. Σε αυτά τα συμφραζόμενα, το πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 1,5 δισ. ευρώ, φαντάζει μάλλον σαν σταγόνα στον ωκεανό.
Όπως σημειώνει ο Γερμανός οικονομολόγος Μαχ Ότε, «στην Ελλάδα εξακολουθούμε να έχουμε την υψηλότερη ανεργία στην Ευρώπη. Η οικονομία της βρίσκεται σε ύφεση από το 2008. Με το οριακό πλεόνασμα πρέπει να εξυπηρετηθούν οι τόκοι και το χρέος. Αυτό δεν μπορεί να λειτουργήσει έτσι» εννοώντας ότι αυτό δεν μπορεί να φέρει την ανάπτυξη.
Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Γιοάχιμ Σάιντε, από το Ινστιτούτο για την Παγκόσμια Οικονομία του Κιέλου, ο οποίος εκτιμά ότι και μετά τη λήξη του τρέχοντος προγράμματος βοήθειας στα τέλη του έτους, η Ελλάδα δεν θα είναι σε θέση να εξέλθει από την παγίδα του χρέους. Ο ίδιος προτείνει ένα νέο κούρεμα του χρέους, και μάλιστα δραστικό: «Μάλλον θα πρέπει να υπολογίζει κανείς με ένα 50% παρά με 10% ή 20%».
Το νέο κούρεμα θα έπρεπε όμως να συνοδεύεται από μια υγιή δημοσιονομική πολιτική και μια αναδιάταξη των οικονομικών δομών. Με αυτό τον τρόπο όμως η χώρα θα απαλλάσσονταν από ένα δυσβάσταχτο βάρος, όπως λέει ο ειδικός: «Και τότε θα μπορέσουν να επικεντρώσουν σε άλλα πρότζεκτ τα οποία ενισχύουν περισσότερο την ανάπτυξη. Και τότε μπορεί να υπάρξει πραγματικά μια νέα αρχή».
Ωστόσο, ελλοχεύει ένας μεγάλος κίνδυνος, εκτιμά ο Γιοάχιμ Σάιντε. «Υπάρχει ο φόβος, να ακολουθήσουν και άλλες χώρες το παράδειγμα της Ελλάδας», σημειώνει. Υπάρχουν όμως και άλλα επιχειρήματα κατά ενός νέου κουρέματος του ελληνικού χρέους, εξηγεί ο Μαξ Ότε: «Τα χρέη είναι καταθέσεις των τραπεζών και των μεγάλων χρηματιστικών επιχειρήσεων. Αυτοί φυσικά αντιστέκονται και η πολιτική δεν φαίνεται να είναι σε θέση να επιβάλει κάτι τέτοιο».
Σημειωτέον ότι την άνοιξη του 2012 η Ευρωζώνη δεσμεύτηκε έναντι επενδυτών ότι το ελληνικό κούρεμα ήταν μια μεμονωμένη περίπτωση που δεν πρόκειται να επαναληφθεί. Εν τω μεταξύ, το ήμισυ των ελληνικών ομολόγων βρίσκεται στα χέρια δημοσίων πιστωτών. Ένα κούρεμα λοιπόν χωρίς τη συμμετοχή των χωρών της Ευρωζώνης και της ΕΚΤ προφανώς και δεν θα είχε νόημα.