Προθάλαμος της δραχμής;

Του Γιώργου Καισάριου

Η είδηση της χρονιάς, με διαφορά, είναι η απόφαση της Bundesbank να μη δέχεται ομόλογα τραπεζών τα οποία έχουν εγγυηθεί το ελληνικό, το ιρλανδικό και το πορτογαλικό κράτος. Η κίνηση αυτή δεν είναι κατ΄ ανάγκη κατά της Ελλάδος, αλλά κατά της Ευρώπης στο σύνολο.

Η πράξη αυτή αποσκοπεί στο να αμυνθεί η Bundesbank έναντι της διάλυσης του ευρώ. Το κεντρικό πρόβλημα του ζητήματος έχει να κάνει με τις απαιτήσεις της Bundesbank έναντι του ευρώ-συστήματος. Η κεντρική τράπεζα της Γερμανίας έχει αρχίσει και ανησυχεί για το ζήτημα του counter-party risk. Να υπενθυμίσω ότι αυτές οι απαιτήσεις σήμερα είναι περίπου 500 δισ. ευρώ, ή το 20% του ΑΕΠ της Γερμανίας.

Τα target2 balances δεν ήταν σημαντικό θέμα έως το 2007, διότι όπως σωστά μας λέει ο Wolfgang Münchau, μέχρι τότε το έλλειμμα αυτό το χρηματοδοτούσαν οι εμπορικές τράπεζες. Όταν όμως το ευρωπαϊκό πρόβλημα διογκώθηκε και επί της ουσίας πτώχευσε το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα (λέω εγώ), τότε ανέλαβαν δράση οι περιφερειακές κεντρικές τραπεζίτες.

Αυτό σημαίνει ότι η περιφερειακή κεντρική τράπεζα μπορεί να προσφέρει απεριόριστη ρευστότητα στο τραπεζικό σύστημα, τυπώνοντας ευρώ, με ενέχυρο που δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα.

Αυτό άρχισε με την Ιρλανδία και έχει συνεχιστεί σήμερα με την ΤτΕ (αλλά και με άλλες περιφερειακές κεντρικές τράπεζες) που έχει κάνει χρήση του μηχανισμού του ELA, τροφοδοτώντας το τραπεζικό σύστημα με ρευστότητα, λόγω του ότι τα ενέχυρα που έχουν οι τράπεζες στα χέρια τους, δεν πληρούν τους όρους της ΕΚΤ.

Και αφού το ενέχυρο, βάσει του οποίου τυπώθηκαν αυτά τα ευρώ, δεν πληροί τους όρους της ΕΚΤ, για ποιο λόγο να το δεχτώ εγώ και να πάρω τη χασούρα μελλοντικά, σου λέει ο Bundesbank;

Διότι με βάση το μηχανισμό target2, όταν κάποιος θέλει να αγοράσει ένα γερμανικό προϊόν, η ΤτΕ θα τυπώσει αυτά τα ευρώ, θα τα στείλει στην Bundesbank, η οποία θα καταγράψει μια απαίτηση έναντι του ευρώ-συστήματος (ΕΚΤ).

Αυτή η απαίτηση όμως κάπου καταλήγει να έχει κάποιο ενέχυρο στο τέλος της γραμμής. Αν διαλυθεί το ευρώ, η απαίτηση αυτή της Bundesbank έναντι του ευρώ-συστήματος δεν θα έχει αντίκρισμα, διότι το ενέχυρο δεν έχει αντίκρισμα και η Bundesbank θα πάρει χασούρα.

Αυτή νομίζω ότι είναι η κυριότερη αιτία ανησυχίας της Bundesbank. Ένας δεύτερος λόγος ίσως έχει να κάνει με το  ότι άπαντες πλέον μιλούν ανοιχτά για ένα δεύτερο ελληνικό κούρεμα. Τις χασούρες από το επόμενο κούρεμα θα τις πάρει (όπως έχω πει πολλές φορές) ο Ευρωπαίος φορολογούμενος.

Ναι μεν στο τελευταίο PSI δεν πήραν χασούρα οι περιφερειακές κεντρικές τράπεζες, αλλά στον επόμενο γύρο μόνο αυτοί θα έχουν μείνει. Ίσως να είναι αμυντική τακτική έναντι ενός μελλοντικού ελληνικού κουρέματος.

Όταν η ΕΚΤ χαλάρωσε του όρους δανειοδότησης τον Φεβρουάριο, που έκανε δυνατό το LTRO facility (τα 530 δισ. ευρώ δηλαδή που πήραν 800 περίπου τράπεζες της ζώνης), ο πρόεδρος της Bundesbank Jens Weidmann είχε αντιδράσει έντονα, με αποτέλεσμα η Bundesbank να καταψηφίσει την συγκεκριμένη διάταξη.

Σε αντάλλαγμα (υποθέτω) για να ικανοποιήσει η ΕΚΤ τον Weidmann, άφησε ελεύθερες τις κεντρικές τράπεζες να αποφασίσουν αν θέλουν να δέχονται ή όχι ομόλογα που είναι κατώτερης πιστοληπτικής ποιότητας ή από χώρες που έχουν δεχτεί ευρωπαϊκή βοήθεια.

Η κίνηση της Bundesbank είναι η εξάσκηση αυτού του δικαιώματος.

Το ερώτημα είναι τι σημαίνει αυτό για την Ελλάδα αλλά και για την Ευρώπη. Είναι ακόμα νωρίς να βγάλουμε κάποιο συμπέρασμα, αλλά αυτή η κίνηση αποδεικνύει ότι η Ευρώπη δεν είναι ακόμα αρκετά θεσμικά ενωμένη και ότι υπάρχουν παράθυρα στο σύστημα έτσι ώστε ο κάθε ένας να μπορεί να αυτονομηθεί.

Αν για παράδειγμα ακολουθήσουν και άλλες περιφερειακές κεντρικές τράπεζες, τότε ίσως να σημαίνει ότι η Ελλάδα και οι προβληματικές χώρες θα έχουν αποκλειστεί από το ευρωπαϊκό σύστημα πληρωμών.

Διότι ναι μεν θα μπορεί η ΤτΕ να τυπώσει όση ρευστότητα θέλει (ευρώ), άλλα ίσως να μην μπορεί να κάνει τίποτα με αυτή τη ρευστότητα, διότι ίσως να μην γίνει δεχτή από άλλες κεντρικές τράπεζες.

Θεωρώ ότι αυτή η κίνηση θα έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση (στο βαθμό που υπάρχει καν) και αφήνει πολλά παράθυρα ανοιχτά για εναλλακτικές επιλογές, τόσο της Ελλάδος όσο και άλλων χωρών.

Οι δραχμολόγοι σήμερα κέρδισαν έδαφος, διότι μεταξύ άλλων, αυτή η απόφαση θα μπορούσε να είναι η αιτία για να δούμε μια διαφορετική νομισματική μονάδα, που ίσως μεν να λέγεται ευρώ, άλλα να έχει τα χαρακτηριστικά της δραχμής.

Ίσως μελλοντικά, η ήμερα διάλυσης του ευρώ, να καταγραφεί σαν την ήμερα που η Bundesbank πήρε αυτή την απόφαση. Από την άλλη, ίσως αυτή η κίνηση να μην σημαίνει τίποτα και ίσως να μην συμβεί τίποτα (κάτι που πράγματι εύχομαι).

Είναι όμως μια κίνηση που θα πρέπει να μας προβληματίσει, διότι, όπως και να το κάνουμε, αυτή η απόφαση χωρίζει και δεν ενώνει την Ευρώπη.

george.kesarios@capital.gr