Οι ευθύνες των Ελλήνων πολιτικών

Loretta Napoleoni

Μαρξιστές και νεοκεϊνσιανοί οικονομικοί αναλυτές ενώνουν τις φωνές τους λέγοντας ότι στην ευρωπαϊκή οικονομική και νομισματική ένωση οι πλούσιες χώρες έχουν γίνει πιστωτές των φτωχότερων κρατών. Η ανάλυση αυτή, όμως, δεν εξηγεί πλήρως όσα έχουν συμβεί στην Ελλάδα.

Σε εκείνους που ευθύνονται γι’ αυτήν την ελληνική τραγωδία συμπεριλαμβάνεται και η πολιτική τάξη που χρησιμοποίησε τις ψήφους ως προϊόντα προς ανταλλαγή. Κάθε φορά που αναδεικνυόταν νέο κόμμα στην ηγεσία της χώρας, ο δημόσιος τομέας διευρυνόταν, όπως εξηγεί ο κ. Πάνος Καζάκος, επίτιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Σημειώνει, δε, ότι για την ίδρυση μιας μικρής εταιρίας έπρεπε να κατατεθούν 200 σελίδες πιστοποιητικών και εγγράφων, ενώ αντιστοίχως μία πρόσληψη στον δημόσιο τομέα επιτυγχάνεται έχοντας απλώς τις κατάλληλες επαφές.

Δεδομένου ότι οι ψήφοι εξαγοράζονται, κανείς δεν έδινε ιδιαίτερη σημασία στην οικονομική πολιτική. Η σημερινή κατάσταση ξεκαθαρίζει ότι αυτή η παράβλεψη εμπεριείχε δολιότητα.

Σήμερα, οι Έλληνες που έζησαν τη χούντα δυσκολεύονται να πιστέψουν ότι το δημοκρατικό κράτος, το οποίο πολλοί αντιμετώπιζαν ως «πατερούλη», έπραξε τόσα λάθη. Ότι μπορεί να οδήγησε στην απόλυση 200.000 ανθρώπων μέσα σε 12 μήνες, ότι μείωσε τις συντάξεις κατά 25% και τους μισθούς του Δημοσίου κατά 60%. Τα συνθήματα από γκράφιτι στα κατεβασμένα ρολά των καταστημάτων στο κέντρο της Αθήνας δείχνουν ότι στη χώρα διεξάγεται η μάχη δύο κόσμων, όπως συνέβαινε και στο Star Wars: Η «κακή» Γερμανία που επιβάλλει λιτότητα εναντίον της «καλής» Ελλάδας.

Οι σκιτσογράφοι των εφημερίδων συχνά απεικονίζουν την Angela Merkel με ναζιστική στολή. Στην Ελλάδα πραγματικά αισθάνεται κανείς ότι βρίσκεται… στα χαρακώματα, σε έναν πόλεμο όπου όμως κανείς δεν ξέρει ποιος είναι πραγματικά ο αντίπαλος.

Σε αντάλλαγμα για το πρόσφατο δάνειο, η ελληνική κυβέρνηση υποχρεώθηκε να παραδώσει μέρος της κυριαρχίας της στην τρόικα. Το λόμπι του κοσμικού ξενοδοχείου Μεγάλη Βρετανία στην κεντρική πλατεία Συντάγματος είναι γεμάτο από δικηγόρους βορειοευρωπαϊκών χωρών και γραφειοκράτες με τους βοηθούς τους. Εκείνοι πλέον καθορίζουν το μέλλον της χώρας. Πολλοί εργάζονται για τις νομικές εταιρίες που συμβουλεύουν κολοσσούς του διεθνούς χρηματοοικονομικού συστήματος και την Ε.Ε. Τους ίδιους ακριβώς οργανισμούς που συνέβαλαν στη δημιουργία της κρίσης.

Η Ελλάδα μοιάζει ολοένα και περισσότερο με επιχείρηση που βρίσκεται σε καθεστώς αναγκαστικής διαχείρισης και όχι με κράτος σε κρίση. Η τρόικα οργανώνει την πρώτη “κηδεία” ενός ευρωπαϊκού κράτους, που θα αντικατασταθεί από μία τευτονική επιχείρηση την οποία θα διοικούν ξένοι επαγγελματίες. Οι Έλληνες, αν και τα διαισθάνονται όλα αυτά, δεν μπορούν να δεχθούν λογικά αυτήν την προδοσία από το «κράτος-νονό». Στους δρόμους της Αθήνας, όπου οι άνεργοι τριγυρίζουν άσκοπα και οι γέροι ζητιανεύουν, μπορεί να δει κανείς τον αργό τεμαχισμό της δυτικής δημοκρατίας.

Κάθε μέρα, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδας διανέμει περίπου 10.000 δωρεάν γεύματα. Πριν από δύο χρόνια έδινε μόλις 3.500 γεύματα. Και πλέον δεν πρόκειται μόνο για φτωχούς μετανάστες που έρχονται για ένα πιάτο ζεστό φαΐ. Πλέον πρόκειται για πολλές, μα πάρα πολλές, ελληνικές οικογένειες και για τα παιδιά τους. «Η κρίση σίτισης είναι πολύ σοβαρή» αναφέρει ο πατήρ Βασίλειος Χαβατζάς, διευθυντής της Αλληλεγγύης, της μη κυβερνητικής οργάνωσης της εκκλησίας, και συμπληρώνει: «ακόμη πιο σοβαρή όμως, είναι η υπαρξιακή κρίση».

Η απότομη αύξηση των αυτοκτονιών είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Από το 2010 καταγράφεται σημαντική αύξηση των ψυχικών ασθενειών, από την κατάθλιψη μέχρι την σχιζοφρένεια, που σχετίζονται με την απότομη αλλαγή των κοινωνικών συνθηκών. Οι γιατροί κάνουν λόγο για κοινωνικό αποπροσανατολισμό που προκύπτει από την απώλεια ταυτότητας. Με άλλα λόγια, ο κόσμος δεν ξέρει τι γίνεται, ποιος είναι υπεύθυνος και τι θα γίνει αύριο. Δεν υπάρχει πλέον σταθερότητα.

Αυτή ακριβώς η αποσύνδεση των χρημάτων με την πραγματικότητα τελικά φθείρει την ψυχή. Τα χρήματα είναι υπαρξιακή άγκυρα, όπως επεσήμανε ακόμη και ο ίδιος ο Keynes όταν επέκρινε τις υψηλές αποζημιώσεις οι οποίες επιβλήθηκαν στην Γερμανία στο τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου – που οδήγησαν στον υπερπληθωρισμό, στην πτώση της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης και στην ανάδειξη του ναζισμού. Η λιτότητα διαβρώνει αυτή την άγκυρα.

Στα 2,60 ευρώ, ο καφές στο αεροδρόμιο της Αθήνας είναι πιο ακριβός από το αεροδρόμιο της Φρανκφούρτης, ενώ ο μέσος μισθός στην Ελλάδα περιορίζεται στα 600 ευρώ έναντι 2.200 ευρώ στην Γερμανία. Τα πάντα, από τα καύσιμα μέχρι τα αυγά και το κρέας, είναι ακριβότερα στην Ελλάδα από ότι στην Γερμανία.

«Το ευρώ θα έπρεπε να είχε προστατεύσει την ελληνική οικονομία από τον πληθωρισμό, αλλά οι τιμές αυξάνονται επειδή η ελληνική αγορά δεν είναι ανταγωνιστική, δεν υπήρξε ποτέ ανταγωνισμός» εξηγεί ο κ. Καζάκος. Όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις απάντησαν σε αυτή την κατάσταση αυξάνοντας τους μισθούς. Από το 2000 έως το 2008, το κόστος μίας μονάδας εργασίας αυξήθηκε κατά 24% ενώ της Γερμανίας μόλις 4%. Ακολούθησε η κρίση και η λιτότητα.

Δύσκολα μπορεί να δει κανείς πως θα τελειώσει αυτή η θλιβερή ιστορία. Είναι όμως, βέβαιο ότι το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών της ευρωζώνης διευρύνεται μέρα με τη μέρα. Σύντομα, το μόνο που θα έχουν κοινό είναι ένα μικρό νόμισμα, τη σύγχρονη εκδοχή του χρυσού μήλου της Έριδος που τελικά οδήγησε την Ελλάδα σε ένα παράλογο, άσκοπο και άδικο πόλεμο.

* Ο Loretta Napoleoni είναι συγγραφέας του ‘Maonomics – Why Chinese Communists Make Better Capitalists Than We Do’