Δραματική επιδείνωση των συνθηκών ζωής μεγάλων στρωμάτων του πληθυσμού προκαλεί η συρρίκνωση των αμοιβών εργασίας και η υψηλή ανεργία. Ενας στους δύο εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα παίρνει πλέον λιγότερα από 800 ευρώ το μήνα – δουλεύοντας μάλιστα εντατικότερα απ’ ό,τι στο παρελθόν, επειδή δεν υπάρχει η στοιχειώδης προστασία των συλλογικών συμβάσεων. Περισσότερες από τις μισές οικογένειες εργαζομένων αδυνατούν πλέον να ανταποκριθούν σε οποιαδήποτε έκτακτη οικονομική ανάγκη, ενώ πολύ μεγαλύτερο είναι το ποσοστό εκείνων που δεν έχουν σταθερό εισόδημα και δεν μπορούν να κάνουν οποιοδήποτε προγραμματισμό στις δαπάνες τους.
Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία της ετήσιας έκθεσης που καταρτίζει το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ. Δείχνουν ότι πάνω από ένας στους τρεις εργαζόμενους (35,7%) ζεί κάτω από το όριο της φτώχεις και το ποσοστό αυτό αυξάνεται συνεχώς.
Για να εξασφαλίσουν κάποιο μεροκάματο-μισθ, οι περισσότεροι εργαζόμενοι δέχονται πολύ χαμηλές αμοιβές, με ελαστικά ωράρια και με απασχόληση η οποία είναι πλήρης αλλά δηλώνεται και αμείβεται ως «μερική».
Στην έκθεση του Ινστιτούτου της ΓΣΕΕ παρατίθενται τα στοιχεία της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού, από την οποία προκύπτει τα εξής για τις αμοιβές εργασίας στον ιδιωτικό τομέα:
• Κάτω των 800 ευρώ μηνιαίως παίρνει το 51,6% των εργαζομένων
• Οι αμειβόμενοι με λιγότερα από 500 ευρώ, είναι περίπου ένας στους έξι (15,2%).
• Λιγότεροι από 2 στους 10 (ποσοστό 17,3%) παίρνουν μεταξύ 800-999 ευρώ το μήνα
• Ιδιο περίπου είναι το ποσοστό (17,8%) εκείνων που έχουν αποδοχές άνω των 1.000 ευρώ.
Πολύ καλύτερα είναι τα αντίστοιχα ποσοστά στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, τουλάχιστον όσον αφορά τους χαμηλόμισθους:
• Μόνον ένας στους 9 (ποσοστό 11%) παίρνει λιγότερα από 800 ευρώ – ίσως επειδή η μεγάλη πλειοψηφία των εργαζομένων του δημόσιου τομέα είναι κάποιας ηλικίας και έχει πολλά χρόνια προϋπηρεσίας
• Περισσότεροι από τους μισούς εργαζόμενους στο Δημόσιο και σε ΔΕΚΟ (54,4%) παίρνουν πάνω από 1.000 ευρώ .
• Περίπου ένας στους έξι (15,7%) έχει μηνιαίες αποδοχές άνω των 1.300 ευρώ.
Στην έκθεση του ΙΝΕ παρατίθενται επίσης στοιχεία που δείχνουν πλήρη απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων, που επιτείνει την ανασφάλεια των εργαζομένων και πιέζει προς τα κάτω τις αμοιβές.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Εργασίας για το 2016:
• Υπογράφτηκαν μόνο 10 κλαδικές συλλογικές συμβάσεις, ενώ ο αριθμός των επιχειρησιακών ΣΣΕ ήταν 318, αντιπροσωπεύοντας το 95,2% του συνόλου των ΣΣΕ.
• Οι προσλήψεις με πλήρη απασχόληση έχουν υποχωρήσει από 79% το 2009 σε 45,3% το 2016. Παράλληλα, ενώ το 2009 οι προσλήψεις με ευέλικτες μορφές εργασίας αντιστοιχούσαν στο 21% του συνόλου των προσλήψεων, το 2016 αντιστοιχούν στο 54,7%.
• Περίπου 7 στους 10 εργαζέμενους με μερική απασχόληση δηλώνουν δεν μπόρεσαν να βρουν πλήρη απασχόληση.
Εργασιακή ανασφάλεια
Ο συνδυασμός υψηλών ποσοστών ανεργίας και ανεπαρκούς προστασίας των ανέργων οδηγεί σε εντεινόμενη εργασιακή ανασφάλεια, χαμηλή εισοδηματική ποιότητα και αύξηση της έντασης εργασίας, όπως δείχνουν και τα στοιχεία του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ).
Τα δεδομένα αυτά καθιστούν την περαιτέρω ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων απολύτως αναποτελεσματική, καθώς θα οδηγούσε σε περαιτέρω αύξηση των ανισοτήτων μεταξύ διαφορετικών ομάδων εργαζομένων και θα είχε αρνητική επίπτωση και στην εξέλιξη της παραγωγικότητας της εργασίας.
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο έιναι ότι το ποσοστό εργαζομένων που έχουν συμβάσεις ορισμένου χρόνου και βρίσκονται στο όριο της φτώχειας, είναι περίπου τριπλάσιο από εκείνο των εργαζομένων με συμβάσεις αορίστου χρόνου.
Το ΙΝΕ επισημαίνει ότι τα ευρήματα αυτά καθιστούν προφανές πως οι σταθερές σχέσεις απασχόλησης όχι μόνο περιορίζουν την αβεβαιότητα των εργαζομένων ως προς το εργασιακό μέλλον τους, αλλά ταυτόχρονα εξασφαλίζουν και ένα σαφώς καλύτερο βιοτικό επίπεδο.