Μαύρα είναι τα στοιχεία για τη φυγή των καταθέσεων από τις τράπεζες του ευρωπαϊκού Νότου που έδωσε χτες στη δημοσιότητα το Bloomberg. Το φαινόμενο λαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις κι αν δεν περιοριστεί – αλλά αυτό μπορεί να γίνει μόνο με την πανευρωπαϊκή εγγύηση καταθέσεων στα πλαίσια της υπό σχεδιασμό ευρωπαϊκής τραπεζικής ένωσης που απορρίπτουν μετά βδελυγμίας ο Γερμανοί –, θα αποκλείσει την επιστροφή των κρατών του Νότου στην ανάπτυξη και θα επιφέρει μια ντε φάκτο διάρρηξη του ολοκληρωμένου ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος που υποτίθεται ότι αντιπροσώπευε η ΟΝΕ.
Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσαν χτες στη δημοσιότητα οι αναλυτές του Bloomberg, στο έτος από την 1η Αυγούστου 2011 μέχρι τις 31 Ιουλίου 2012, η φυγή των καταθέσεων από τις τράπεζες της Ισπανίας, της Πορτογαλίας, της Ιρλανδίας και της Ελλάδας έφτασα τα 326 δις ευρώ. Πού πήγαν όλα αυτά τα λεφτά; Στις τράπεζες της Γερμανίας και της Γαλλίας οι οποίες είχαν περίπου αντίστοιχη αύξηση καταθέσεων, περί τα 300 δις ευρώ. Η τάση αυτή εμφανίστηκε αρχικά στις ιρλανδικές και ελληνικές τράπεζες που άρχισαν να κάνουν καταθέσεις το 2010 και επεκτάθηκε το 2011 στην Ισπανία και την Πορτογαλία – μέχρι στιγμής μόνο η Ιταλία έχει μείνει αλώβητη.
Επιτόκια δανεισμού
Η φυγή των καταθέσεων από τον ευρωπαϊκό Νότο και η μεταφορά τους στο Βορρά δημιουργεί ένα τραπεζικό σύστημα δύο ταχυτήτων, διαταράσσει τη νομισματική πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και οδηγεί στην ντε φάκτο αποδιάρθρωση της Ευρωζώνης καθώς οι αποκλίσεις μεταξύ της περιφέρειας και του πυρήνα τεμαχίζουν την πίστωση και το κόστος χρηματοδότησης των παραγόντων του ιδιωτικού τομέα και έχουν ως συνέπεια οι εταιρείες του Νότου να πληρώνουν από 1 ως και 6 ποσοστιαίες μονάδες παραπάνω από του Βορρά για τη χρηματοδότησή τους. Αυτό γίνεται επειδή η φυγή των καταθέσεων υποχρεώνει τις τράπεζες των κρατών της ευρωπαϊκής περιφέρειας να πληρώνουν μεγαλύτερο επιτόκιο για να συγκρατήσουν καταθέσεις. Όσο υψηλότερο όμως είναι το κόστος χρηματοδότησης των τραπεζών από τις καταθέσεις, τόσο υψηλότερο επιτόκιο χρεώνουν κι αυτές στα νοικοκυριά και τις εταιρίες προκειμένου να τους παράσχουν δανεισμό. Χαρακτηριστικό είναι ότι το μέσο επιτόκιο για τις νέες χορηγήσεις δανείων τον Ιούλιο ήταν στην Ελλάδα άνω του 7% στην Ισπανία 6.5%, στην Ιταλία 6.2% ενώ στη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ολλανδία ήταν μόλις 4%.
Μέρος της φυγής των καταθέσεων που καταγράφεται στα στοιχεία αντανακλά τη μείωση της έκθεσης των γαλλικών και γερμανικών τραπεζών στην περιφέρεια. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών, οι τράπεζες της Γαλλίας και της Γερμανίας μείωσαν το δανεισμό τους προς τις τράπεζες της ευρωπαϊκής περιφέρειας – συμπεριλαμβανομένης της Ιταλίας – κατά 100 δις ευρώ στο έτος μέχρι τέλος Μαρτίου 2012. (Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μετρά στα στοιχεία της και τον διατραπεζικό δανεισμό ως καταθέσεις). Οι τράπεζες των κρατών του πυρήνα περιόρισαν επίσης την έκθεσή τους σε κρατικά ομόλογα της Ισπανίας, της Πορτογαλίας, της Ιταλίας, της Ιρλανδίας και της Ελλάδας, έχοντας αντικατασταθεί από τις τράπεζες των ίδιων των κρατών που έχουν αυξήσει τις αγορές των τίτλων του δημοσίου των κρατικών τους αρχών. Αυτό είναι άλλο ένα στοιχείο που συμβάλλει στον κατατεμαχισμό του χρηματοπιστωτικού συστήματος με βάση τις εθνικές γραμμές, καθώς οι τράπεζες μαζεύουν καταθέσεις από νοικοκυριά κι εταιρείες στο εσωτερικό της χώρας τους και παρέχουν δανεισμό ξανά στο εσωτερικό.
Το ΔΝΤ προειδοποιεί
Για τη σημασία αυτού του κατατεμαχισμού που υπονομεύει την ΟΝΕ έχει προειδοποιήσει όλος ο κόσμος, από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και τον Μάριο Ντράγκι μέχρι τη μεγάλη πλειοψηφία των οικονομολόγων αναλυτών. «Η χρηματοπιστωτική αποδιάρθρωση με βάση τις εθνικές γραμμές μειώνει τα οφέλη από την οικονομική και χρηματοπιστωτική ολοκλήρωση και υπονομεύει το ενιαίο νόμισμα» ανέφερε χαρακτηριστικά το ΔΝΤ σε έκθεσή του τον περασμένο Απρίλιο. Η αποδιάρθρωση της ενιαίας ευρωπαϊκής χρηματοπιστωτικής αγοράς τροφοδοτεί την περαιτέρω επιδείνωση των οικονομικών συνθηκών στο Νότο και την περαιτέρω αδυναμία των τραπεζών τους. Όσο περισσότερο πληρώνουν οι τράπεζες για τις καταθέσεις, τόσο λιγότερο κερδοφόρες γίνονται κάποιες δραστηριότητές τους. Στην Ισπανία για παράδειγμα, οι τράπεζες πληρώνουν επιτόκιο για τις καταθέσεις 4% αλλά για τα στεγαστικά δάνεια χρεώνουν με βάση το επιτόκιο του ευρώ 2,5%, χάνοντας σε κερδοφορία
«Η χρηματοπιστωτική αποδιάρθρωση είναι ένα σύμπτωμα της υποκείμενης απόκλισης των οικονομιών και καθώς η μία τρέφει την άλλη είναι εξαιρετικά δύσκολο να σπάσει ο φαύλος κύκλος», σημειώνει ο αναλυτής του Bloomberg Ντέιβιντ Πάουελ. «Μέχρι οι εταιρείες και τα άτομα να πειστούν ότι το ευρώ θα επιβιώσει δεν πρόκειται να επενδύσουν στην περιφέρεια κι αυτό δυστυχώς δεν θα επιτρέψει την ανάκαμψη».
Τη θέση των καταθετών και των άλλων κατηγοριών πιστωτών που έχουν αποσύρει τα χρήματά τους από τις τράπεζες του Νότου έχει πάρει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η ΕΚΤ χρηματοδότησε τις τράπεζες του Νότου κυρίως μέσω της 3ετούς μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης, της γνωστής ως LTRO. Ως τα τέλη Ιουλίου η ΕΚΤ είχε παράσχει στις τράπεζες των 5 κρατών της περιφέρειας περί τα 820 δις ευρώ. Σε αυτά πρέπει να προστεθούν κι άλλα 148 δις ευρώ που έχουν δώσει μέσω ELA οι κεντρικές τράπεζες της Ιρλανδίας και της Ελλάδας στις τράπεζές τους επειδή δεν διέθεταν ενέχυρα που να γίνονται δεκτά από τον ΕΚΤ.
Η πραγματική διαρροή είναι πολύ μεγάλη
Όπως σημειώνει το Bloomberg, καθώς η χρηματοδότηση της κεντρικής τράπεζας μετριέται ως κατάθεση από ένα άλλο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα, τα επίσημα στοιχεία της ΕΚΤ αποκρύπτουν το βάθος του προβλήματος. Αν αφαιρέσουμε δηλαδή τα ποσά που έχει δανείσει η ΕΚΤ στις τράπεζες της περιφέρειας, έχουμε πολύ μεγαλύτερη φυγή καταθέσεων από ό,τι φαίνεται εκ πρώτης όψεως από την Ισπανία, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και την Ελλάδα.
Αν λοιπόν δεν μετρήσουμε τη χρηματοδότηση των κεντρικών τραπεζών, οι ελληνικές καταθέσεις έχουν μειωθεί κατά 42 δις ευρώ ή 19% στο επίμαχο ετήσιο διάστημα (όπως είπαμε από Αύγουστο 2011 ως τέλος Ιουλίου), οι ισπανικές καταθέσεις έχουν μειωθεί κατά 224 δις ευρώ ή 10%, οι ιρλανδικές καταθέσεις έχουν μειωθεί κατά 37 δις ευρώ ή 9% και οι πορτογαλικές κατά 22 δις ευρώ ή 8%. Όσο για τις ιταλικές τράπεζες αυτό που εμφανίζεται σαν αύξηση καταθέσεων 10%, είναι στην πραγματικότητα μείωση 1%.
Ο ρυθμός της φυγής των καταθέσεων από τον ευρωπαϊκό Νότο επιδεινώθηκε πολύ το 2012. Οι καταθέσεις των ισπανικών τραπεζών μειώθηκαν κατά 7% στο επτάμηνο από τις αρχές Ιανουαρίου ως τα τέλη Ιουλίου 2012 έναντι 4% του δεύτερου εξαμήνου του 2011. Η πτώση των πορτογαλικών καταθέσεων επιταχύνθηκε σε 6% στο πρώτο μισό του 2012 από 1% στο δεύτερο μισό του 2011 ενώ ο ρυθμός πτώσης των ιρλανδικών καταθέσεων είναι σταθερά στο 10%.
Μεταξύ των τραπεζών με τις μεγαλύτερες απώλειες ήταν οι ελληνικές τράπεζες. Στο έτος από Απρίλιο 2011 ως 31 Μαρτίου 2012 η Eurobank που αποτελεί τη δεύτερη σε μέγεθος ελληνική τράπεζα έχασε το 22% των καταθέσεων της ενώ η Alpha Bank το 26%. Οι ισπανικές τράπεζες ήταν από την άλλη μεριά εκείνες που είχαν τη μεγαλύτερη διαρροή καταθέσεων σε ένα μήνα. Για παράδειγμα, η Santander που αποτελεί τη μεγαλύτερη τράπεζα της Ισπανίας έχασε το 6.3% των καταθέσεών της μέσα στον περασμένο Ιούλιο ενώ η Banco Populare Espagnol, έκτη σε μέγεθος ισπανική τράπεζα, έχασε το 9.5%.
www.banksnews.gr