Τις κυρίαρχες τάσεις που επικρατούν αυτήν τη στιγμή στην ελληνική κοινωνία παρουσιάζουν οι δύο παράλληλες έρευνες που διεξήγαγε η zougla.gr από την 13η έως και την 20η Μαρτίου 2012. Στην πρώτη έρευνα ψήφισαν 19.425 ψηφοφόροι -χρήστες του Διαδικτύου οι οποίοι προσήλθαν αυθορμήτως στην διαδικτυακή κάλπη. Το δείγμα αυτό ανιχνεύει κατά κύριο λόγο τον όγκο των μετακινούμενων ψηφοφόρων. Ο όγκος αυτός των εκλογέων χαρακτηρίζεται από έντονη ρευστότητα, θυμό και αγανάκτηση, συναισθηματική φόρτιση και αντιδρά στιγμιαία στις εξελίξεις.
Η δεύτερη έρευνα διεξήχθη παράλληλα με την πρώτη και από την 17η Μαρτίου έως και την 20η του ιδίου μηνός και αφορά δείγμα 8.000 πολιτών οι οποίοι έχουν καταγραφεί στην ειδική τράπεζα πληροφοριών της zougla.gr οικειοθελώς. Από αυτό το δείγμα που είναι διαχρονικό και έχει καταδείξει επανειλημμένα την αξιοπιστία του σε Ανοικτές Διαδικτυακές Ψηφοφορίες, όπως εκείνη η οποία κατέγραψε την διαφορά του 11% μεταξύ «ΠΑΣΟΚ» και «ΝΔ» στις εκλογές του 2009 ή εκείνη η ψηφοφορία η οποία κατέγραψε με ακρίβεια την υπεροχή του Αντώνη Σαμαρά έναντι της Ντόρας Μπακογιάννη στις εσωκομματικές εκλογές της ΝΔ. Στις συγκεκριμένες δύο περιπτώσεις καμία συμβατική δημοσκόπηση από όσες είχαν δημοσιευθεί δεν είχε καταγράψει την πραγματική εικόνα. Από αυτό λοιπόν το δείγμα ψήφισε το 12 %περίπου, ήτοι 936 άτομα. Τα άτομα αυτά κλήθηκαν να ψηφίσουν με ηλεκτρονικό μήνυμα πάνω όμως στην ίδια ακριβώς φόρμα με την πρώτη έρευνα η οποία ήδη έτρεχε.
Η δεύτερη έρευνα αφορά ένα δείγμα περισσότερο διαχρονικό και σταθερό με λιγότερες στιγμιαίες εξάρσεις και περιορισμένα συναισθηματικά ανακλαστικά.
Οι δύο έρευνες ωστόσο περιγράφουν μία εικόνα του πολιτικού σκηνικού η οποία χαρακτηρίζεται από:
1) Έντονη κινητικότητα των ψηφοφόρων που εγκαταλείπουν μαζικά τα δύο μέχρι σήμερα κόμματα εξουσίας, ΠΑΣΟΚ και ΝΔ.
2) Ενίσχυση κομματικών σχηματισμών τόσο στην Αριστερά όσο και στην Άκρα Δεξιά.
3) Την πρωτόγνωρα εντυπωσιακή είσοδο στο πολιτικό σκηνικό του κόμματος «Ανεξάρτητοι Έλληνες» το οποίο διεμβολίζει καταλυτικά την Νέα Δημοκρατία αλλά και το ΛΑΟΣ και αποτελεί μία «ζώνη μαξιλάρι» μεταξύ της δεξιάς της συντηρητικής παράταξης και της ακροδεξιάς. Το κόμμα του Πάνου Καμμένου, ωστόσο, φαίνεται να εισπράττει σημαντικές διαρροές και από το ΠΑΣΟΚ.
4) Την χαρακτηριστική μείωση της επιρροής του κόμματος του ΛΑΟΣ με αντίστοιχη ενίσχυση της πρωτοεμφανιζόμενης ακροδεξιάς παράταξης της «Χρυσής Αυγής».
Πίνακας 1
Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας η οποία εκτιμάται ότι αντανακλά με περισσότερη αξιοπιστία και ψυχραιμία την πραγματική εικόνα που επικρατεί στην κοινωνία, διαμορφώνουν ένα νέο σκηνικό. Τα κύρια χαρακτηριστικά αυτού του σκηνικού, όπως αποτυπώθηκαν από τους πολίτες–ψηφοφόρους που έχουν ενταχθεί στην Data Base της zougla.gr αφορούν κυρίως την στιγμιαία τάση του κόμματος «Ανεξάρτητοι Έλληνες» να διεμβολίζει το πολιτικό σκηνικό με ένα ποσοστό της τάξης του 14,8%, στοιχείο που αμέσως μεταφράζεται με μία καθίζηση του ποσοστού της Νέας Δημοκρατίας στο 13,3%.
Στο αφύσικα υψηλό για την σύγχρονη πολιτική ιστορία του τόπου 8,1% διαμορφώνεται το ποσοστό της «Χρυσής Αυγής», η οποία φαίνεται να απορροφά τις ψήφους του συγγενούς της χώρου που εκφράζει το κόμμα του «ΛΑΟΣ». Το κόμμα του Γιώργου Καρατζαφέρη στην ουσία εκμηδενίζεται, με την εκλογική του επιρροή να περιορίζεται στο 0,9%, με αποτέλεσμα να μην εισέρχεται στη Βουλή.
Στα πλαίσια της Κεντροδεξιάς, στο 1,7% βρίσκεται το κόμμα της «Δημοκρατικής Συμμαχίας» της Ντόρας Μπακογιάννη, το οποίο δεν καταφέρνει μέχρι στιγμής να αναρριχηθεί σε ποσοστά που θα του επιτρέπουν την είσοδο στο Κοινοβούλιο.
Το «ΠΑΣΟΚ» συντηρεί την γενικότερη αίσθηση πως η πολιτική καθίζηση που υπέστη είναι μη αναστρέψιμη. Το κόμμα του Ευάγγελου Βενιζέλου αγγίζει το διψήφιο μεν, αλλά καθόλου ικανό για να συντηρήσει την αισιοδοξία του νέου αρχηγού του, δε, ποσοστό της τάξης του 11%.
Οι Οικολόγοι – Πράσινοι καταφέρνουν να εισέλθουν στη Βουλή με 3,7%. Το «ΚΚΕ» σημειώνει στασιμότητα και δεν εισπράττει από την μεγάλη μετακίνηση των ψηφοφόρων από το «ΠΑΣΟΚ», περιοριζόμενο στο 7,3%. Αντιθέτως ο «ΣΥΡΙΖΑ» με 6,3% και η «Δημοκρατική Αριστερά» με 5,9%, εισέρχονται με άνεση στο Κοινοβούλιο, εκμεταλλευόμενα τις διαρροές και τις μετακινήσεις εντός Κεντροαριστεράς, ενώ το «Άρμα Πολιτών» του Γιάννη Δημαρά βρίσκεται πολύ μακριά από την προοπτική εισόδου του στη Βουλή, με 1,5%.
Η αδιευκρίνιστη ψήφος αγγίζει το συνολικό ποσοστό που αγγίζει το 25%, αν κανείς προσθέσει τα «Λευκά» και τα «Άκυρα», εκείνους που απαντούν «δεν ξέρω, δεν απαντώ» και κυρίως τους πολίτες που επιλέγουν την απάντηση «Άλλο Κόμμα».
Η συνολική εικόνα είναι βεβαίως αυτή της απόλυτης ρευστότητας η οποία επιβεβαιώνεται και από τους πίνακες που ανιχνεύουν την μετακίνηση των ψηφοφόρων και τις συσπειρώσεις των κομμάτων του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας. Οι συσπειρώσεις αυτές είναι εξαιρετικά χαμηλές. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να διαφεύγει της προσοχής του παρατηρητή, το γεγονός ότι ακόμη δεν έχουν προκηρυχθεί επίσημα οι εκλογές, ενώ δεν έχει ακόμη κλιμακωθεί η συμπίεση των μικρών κομμάτων από τους παραδοσιακούς κομματικούς μηχανισμούς, στους ευρύτερα συγγενικούς πολιτικά χώρους (Κεντροαριστερά- Κεντροδεξιά).
Πρόθεση ψήφου της έρευνας 13-20 Μαρτίου σε δείγμα 19.425 ατόμων:
Το δείγμα αυτό έχει σταθμιστεί τόσο ως προς το ποιο κόμμα είχαν ψηφίσει οι ψηφοφόροι στις εκλογές του Οκτωβρίου 2009, όσο και από την επιλογή των ψηφοφόρων στις ίδιες εκλογές, ανά εκλογική περιφέρεια. Επισημαίνεται πως η πολιτική συμπεριφορά αυτού του δείγματος χαρακτηρίζεται από πολύ έντονη ρευστότητα με καθοριστικό στοιχείο τον θυμό. Πρόκειται για μία στιγμιαία αξονική τομογραφία των μετακινούμενων ψηφοφόρων. Οι επόμενες-κυλιόμενες- μετρήσεις και Ανοικτές Ψηφοφορίες θα καταδείξουν την διαχρονικότητα ή όχι των τάσεων που έχουν καταγραφεί σε αυτήν την μέτρηση με πάνω από 19.000 συμμετέχοντες. Είναι προφανές πως η βασανιστική πορεία των τελευταίων ετών και το έλλειμμα αξιόπιστων πολιτικών ηγεσιών στα κόμματα εξουσίας ευνοούν την μετακίνηση των ψηφοφόρων προς σκληρά πολιτικά μορφώματα της Ακροδεξιάς, φαινόμενο που έχει διαπιστωθεί άλλωστε στον ευρωπαϊκό χώρο τις τελευταίες δύο δεκαετίες.
Βλέπουμε λοιπόν το κόμμα «Ανεξάρτητοι Έλληνες» να διεμβολίζει εντυπωσιακά το πολιτικό σκηνικό και με ένα ποσοστό 20,7% να καθηλώνει την «ναυαρχίδα» της κεντροδεξιάς παράταξης, τη «Νέα Δημοκρατία», σε ένα ποσοστό της τάξης του 10,5%.
Την ίδια ώρα το μεν «ΛΑΟΣ» του Γιώργου Καρατζαφέρη σχεδόν εκμηδενίζεται με τους ακροδεξιούς ή ακραία συντηρητικούς ψηφοφόρους να προτιμούν το περισσότερο σαφές ακροδεξιό σχήμα της «Χρυσής Αυγής», η οποία εισέρχεται στη Βουλή για πρώτη φορά και μάλιστα με το πολύ ισχυρό ποσοστό του 9.9%. Παρατηρώντας τις διαρροές από το κόμμα της «Νέας Δημοκρατίας» διαπιστώνει κανείς πως οι μετακινούμενοι ψηφοφόροι της επιλέγουν κατ΄αρχήν τους «Ανεξάρτητους Έλληνες» και δευτερευόντως την «Χρυσή Αυγή», με το κόμμα του Αντώνη Σαμαρά να αιμορραγεί σοβαρά και μάλιστα χωρίς-προς το παρόν τουλάχιστον- να παρατηρείται περιορισμός της διαρροής.
Το ΠΑΣΟΚ παρουσιάζει την πλέον κοινώς αποδεκτή καθίζηση και αιμορραγεί προς τα αριστερά του, προς τον «ΣΥΡΙΖΑ» και την «Δημοκρατική Αριστερά». Αυτά τα δύο κόμματα συγκεντρώνουν κατά κύριο λόγο την προτίμηση των δυσαρεστημένων -παραδοσιακών- ψηφοφόρων του «ΠΑΣΟΚ», με το «ΚΚΕ» να σημειώνει άνοδο και να φθάνει το 9,4%, χωρίς ωστόσο να παρουσιάζει έντονη δυναμική, όπως τα άλλα δύο κόμματα της Αριστεράς με τον «ΣΥΡΙΖΑ» να αγγίζει το 8,8% και η «Δημοκρατική Αριστερά» το 5,8%.
Η γενική εικόνα σύμφωνα με αυτήν την πρώτη έρευνα των 19.425 συμμετεχόντων στην ψηφοφορία συμπληρώνεται από την επιβεβαίωση της αδυναμίας της Ντόρας Μπακογιάννη και της «Δημοκρατικής Συμμαχίας» να εισέλθει στην νέα βουλή με το 2% που επιτυγχάνει καθώς και με τους «Οικολόγους Πράσινους» να αδυνατούν να πετύχουν τον στόχο τους, αγγίζοντας ένα ανίσχυρο 1,5%. Στο σημείο αυτό θα έπρεπε να επισημανθεί η ποιοτική διαφορά μεταξύ της πρώτης και της δεύτερης μέτρησης ως προς το ζήτημα των Οικολόγων. Στην πρώτη έρευνα, οι «Οικολόγοι – Πράσινοι» συγκεντρώνουν ένα ικανό ποσοστό που τους οδηγεί στη Βουλή ενώ στην δεύτερη το ποσοστό αυτό μειώνεται καταλυτικά.
Εκτός κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης με αυτά τα δεδομένα είναι και το κόμμα του Γιάννη Δημαρά (1,9%) ενώ η λεγόμενη «αδιευκρίνιστη ψήφος», τα «Λευκά» και τα «Άκυρα», καθώς και η επιλογή «άλλο κόμμα» συγκεντρώνουν ένα 17%.
Ενότητα πινάκων 3
Μετακίνηση ψηφοφόρων
Έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον να παρατηρήσει κανείς το πώς μετακινούνται οι ψηφοφόροι από τα μέχρι σήμερα δύο κόμματα εξουσίας, το «ΠΑΣΟΚ» και την «Νέα Δημοκρατία».
Σύμφωνα λοιπόν με την πρώτη έρευνα που παρουσιάζεται όπου το δείγμα εκτιμάται ως περισσότερο αντιπροσωπευτικό της παρούσης πολιτικής κατάστασης, οι συσπειρώσεις «ΠΑΣΟΚ» και «ΝΔ» βρίσκονται σε απόλυτα ιστορικό χαμηλό.
Γράφημα 1
Βλέπουμε πως η συσπείρωση του «ΠΑΣΟΚ» περιορίζεται στο 26,4%. Κάτω από αυτές τις συνθήκες το κόμμα του Ευάγγελου Βενιζέλου εμφανίζει διαρροές προς τα αριστερά του, αλλά και προς σκληρές δεξιές επιλογές καθώς και προς την άκρα δεξιά.
Έτσι, η «Δημοκρατική Αριστερά» εισπράττει ένα 9,5% και το «ΚΚΕ» ένα 5,4% των ψηφοφόρων που εγκαταλείπουν το «ΠΑΣΟΚ» ενώ οι «Ανεξάρτητοι Έλληνες» του Πάνου Καμμένου βλέπουν ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσοστό της τάξης του 7,9% να προσέρχεται στον νέο αυτό πολιτικό σχηματισμό. Αν η διαρροή αυτή είναι όπως και να το κάνουμε εντυπωσιακή, διότι μετακινούνται ψηφοφόροι από την παραδοσιακή Κεντροαριστερά σε μη συγγενή πολιτικό χώρο όπως της σκληρής λαϊκής δεξιάς, η διαρροή από το «ΠΑΣΟΚ» ενός 5,1% που οδεύει προς την ακροδεξιά «Χρυσή Αυγή» είναι πρωτοφανές φαινόμενο και χρήζει μελέτης.
Γράφημα 2
Το γράφημα αυτό περιγράφει την απίστευτη αιμορραγία που έχει υποστεί η «Νέα Δημοκρατία» από την παρουσία του κόμματος «Ανεξάρτητοι Έλληνες», διαρροή της τάξης του εντυπωσιακού ποσοστού του 21,2%. Επαναλαμβάνουμε πως αυτή η διαπίστωση είναι στιγμιαίου χαρακτήρα, ανταποκρίνεται ωστόσο σε ένα βαθμό στην τάση που ανιχνεύεται κυρίως σε μεγάλες εκλογικές περιφέρειες με έντονη παρουσία λαϊκών στρωμάτων τα οποία βιώνουν την συνεχή αναπαραγωγή της οργής και της αίσθησης του αδιεξόδου.
Το γράφημα επίσης εντοπίζει μία εντυπωσιακή μετακίνηση ψηφοφόρων από τη «Νέα Δημοκρατία» προς την «Χρυσή Αυγή» με ένα 15,1% . Τέλος η Ντόρα Μπακογιάννη και η «Δημοκρατική Συμμαχία» περιορίζονται σε μία ισχνή διαρροή από την «ΝΔ» τη τάξης του 4,2%.
Επισημαίνεται πως το ποσοστό συσπείρωσης της Νέας Δημοκρατία κατά την περίοδο διεξαγωγής της έρευνας δεν ξεπερνά το 38,1%.
Ενότητα πινάκων 4
Τα δύο επόμενα γραφήματα περιγράφουν τις διαρροές από το «ΠΑΣΟΚ» και τη «ΝΔ» στην έρευνα με το δείγμα των 19.425 ατόμων.
Η συσπείρωση στο ΠΑΣΟΚ είναι της τάξης του 17,8%. Οι «Ανεξάρτητοι Έλληνες» του Πάνου Καμμένου φαίνονται να εισπράττουν το 13,7% των διαρροών από το «ΠΑΣΟΚ», στοιχείο εξόχως ενδιαφέρον, ενώ η «Δημοκρατική Αριστερά» πείθει το 10,1% των ψηφοφόρων του «ΠΑΣΟΚ» με τον «ΣΥΡΙΖΑ» να εισπράττει ένα λίγο μεγαλύτερο ποσοστό διαρροών από το «ΠΑΣΟΚ», της τάξης του 10,6%. Το εντυπωσιακότερο ωστόσο στοιχείο είναι η διαρροή ενός ποσοστού 8,7% από το ΠΑΣΟΚ προς την «Χρυσή Αυγή».
Αν και η «Νέα Δημοκρατία» παρουσιάζει μία καλύτερη συσπείρωση από το «ΠΑΣΟΚ», εντούτοις, η συσπείρωση αυτή κυμαίνεται σε πολύ χαμηλά ποσοστά, στο 27%. Οι διαρροές προς το κόμμα του Πάνου Καμμένου είναι εντυπωσιακά, αν όχι καταλυτικά, έντονες και φθάνουν το 34,2%. Η αιμορραγία της «Νέας Δημοκρατίας» προς τα ακροδεξιά είναι της τάξης του 11,3%. Η Ντόρα Μπακογιάννη εισπράττει ένα όχι ικανό 4,6% από τους ψηφοφόρους που εγκαταλείπουν το κόμμα του Αντώνη Σαμαρά.
Μερικά σχόλια
Η εικόνα που διαμορφώνεται από τις δύο αυτές παράλληλες έρευνες αντανακλά μία στιγμιαία και έντονα φορτισμένη κοινωνική πραγματικότητα, που προσδιορίζεται από την οργή και το έλλειμμα προοπτικής.
Η ανευθυνότητα των κυβερνήσεων της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα προκαλούν ένα ρεύμα ισοπεδωτικής αμφισβήτησης των καθεστωτικών κομμάτων. Αυτό το ρεύμα, σε πρώτη τουλάχιστον φάση δείχνει να εκτονώνεται σε συντηρητικές και υπερσυντηρητικές επιλογές από τα λαϊκά στρώματα, που κατά κύριο λόγο έχουν υποστεί τα αποτελέσματα της κρίσης και της συνεχιζόμενης ύφεσης, με κύριο χαρακτηριστικό την πρωτόγνωρη από την δεκαετία του ΄60 ανεργία.
Η ανησυχητική άνοδος της ακροδεξιάς είναι ένα πολιτικό χαρακτηριστικό που επαναλαμβάνεται εδώ και καιρό στους ευρωπαϊκούς πολιτικούς στίβους. Η εξέλιξη αυτή συνοδεύεται όλο και περισσότερο από εκρήξεις ξενοφοβίας, ρατσισμού και ανεξέλεγκτης εθνικιστικής ρητορείας.
Τα φαινόμενα αυτά βεβαίως δεν εμφανίστηκαν από το πουθενά. Η διαφθορά, η ανευθυνότητα, η αδιαφορία και η ανικανότητα των πολιτικών ταγών και των κομμάτων εξουσίας συνέτειναν στην πλήρη απαξίωση κομματικών μηχανισμών, παραδοσιακών πολιτικών μοντέλων αλλά και των ίδιων των πολιτικών προσώπων.
Η zougla.gr σχεδιάζει κυλιόμενες έρευνες με την μέθοδο της Ανοικτής Ψηφοφορίας από την στιγμή που θα προκηρυχθούν επίσημα οι εκλογές. Σε αυτές τις έρευνες θα διαπιστωθεί το κατά πόσο θα διατηρηθούν οι τάσεις που ανιχνεύτηκαν από τις Διαδικτυακές Ψηφοφορίες, τα αποτελέσματα των οποίων δημοσιεύονται και που ανατρέπουν το πολιτικό σκηνικό, όπως το ξέραμε κατά τις δεκαετίες της Μεταπολίτευσης.
Το μεσημέρι της Πέμπτης θα δημοσιευθούν και τα υπόλοιπα στοιχεία των δύο παράλληλων ερευνών, που αφορούν τις εκτιμήσεις των ψηφοφόρων για τα πολιτικά πρόσωπα, τις επιλογές τους για τα επόμενα κυβερνητικά σχήματα αλλά και την κρίση τους για την κυβέρνηση και τους αρχηγούς των κομμάτων.
Ταυτότητα της Έρευνας
1η Έρευνα από 17 έως 20 Μαρτίου 2012. Ψήφισαν 936
Η έρευνα με δείγμα από 936 πολίτες που περιλαμβάνονται στην βάση δεδομένων της zougla.gr και συμμετείχαν και στο παρελθόν στις Ανοικτές Διαδικτυακές ψηφοφορίες σταθμίστηκε από την επιστημονική ομάδα που συνεργάζεται με την ηλεκτρονική εφημερίδα με βάση τα αποτελέσματα των εκλογών του Οκτωβρίου 2009. Όπως θα διαπιστώσετε στην έρευνα καταγράφονται όλα τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων στην ψηφοφορία
Τα χαρακτηριστικά λοιπόν των συμμετεχόντων στην ψηφοφορία δηλαδή σε ποιο φύλο ανήκουν, αν προέρχονται από αστικές ή αγροτικές περιοχές, σε ποια ηλικιακή κατηγορία εντάσσονται και τέλος ποιο είναι το μορφωτικό επίπεδο των πολιτών που ψήφισαν έχουν ως εξής:
2η ΈΡΕΥΝΑ
Τα στοιχεία ταυτότητας της έρευνας για το δείγμα των 19.425 πολιτών έχουν αντίστοιχα ως εξής:
