Το Αγγλικό Δίκαιο και τα Ελληνικά Ομόλογα, η Στάση Πληρωμών και η Κατάσταση (έκτακτης) Ανάγκης (State of Necessity).
Με τις επερχόμενες δανειακές συμβάσεις (παλαιά και νέα), η Ελλάδα καλείται να παραδώσει το Όπλα της !
Αυτά είναι το Ελληνικό Δίκαιο που διέπει την έκδοση και διαχείριση των Ελληνικών Ομολόγων και η Στάση Πληρωμών.
Αν η Ελλάδα υποκύψει τώρα ένεκα της ολιγωρίας των αδυνάμων πολιτικών ηγεσιών της, θα εξαθλιωθεί , θα καταστραφεί και, τελικά, θα υποδουλωθεί στους νέους δυνάστες της οριστικά και αμετάκλητα !!!
Πέρα από την τρομοκρατία που ασκείται στους Έλληνες για το ενδεχόμενο «χρεωκοπίας» της Ελλάδας, επιστροφής στη δραχμή κλπ., η ουσία είναι ότι ενώ η στάση πληρωμών αποτελεί πλέον ρεαλιστικό ενδεχόμενο, δεν φαίνεται να υπάρχει καμιά σοβαρή προετοιμασία της Ελλάδας για να την αντιμετωπίσει, εάν χρειασθεί (δημιουργία αποθεμάτων τροφίμων, καυσίμων, φαρμάκων , πολεμοφοδίων κλπ). Η γενική παραπληροφόρηση – τηλεοπτική και μη – συσκοτίζει την κατάσταση ακόμη περισσότερο. Ο κόσμος ακούει «στάση πληρωμών» ή «χρεωκοπία» και πανικοβάλλεται .
Η αλήθεια είναι όμως, ότι ακόμη και εάν ένα κράτος κηρύξει στάση πληρωμών προς τους δανειστές του (αυτό εννοεί ο όρος «χρεωκοπία» κράτους), το κράτος εξακολουθεί να έχει στη διάθεσή του χρήματα από φόρους για πληρωμές των βασικών του λειτουργιών. «Στάση πληρωμών» ή «χρεωκοπία» κράτους στο διεθνές οικονομικό λεξιλόγιο δεν σημαίνει ότι το κράτος δεν έχει καθόλου χρήματα, αλλά ότι το κράτος παύει να εξυπηρετεί τα δάνειά του. Άσχετα από το επιθυμητό ή μη μίας στάσης πληρωμών των ελληνικών δανείων, η Ελλάδα πρέπει να προετοιμασθεί για μία τέτοια περίπτωση, για τον πολύ απλό λόγο ότι το ενδεχόμενο αυτό γίνεται όλο και πιό πιθανό. Πώς όμως θα πρέπει να χειρισθεί μια τέτοια κατάσταση;
Αυτό που δεν μας λένε: Κατάσταση (έκτακτης) Ανάγκης ή State of Necessity
Επιμελώς αποκρύπτεται στην Ελλάδα από όλους ότι το διεθνές δίκαιο αναγνωρίζει σε ένα κράτος που βρίσκεται σε κατάσταση δημοσιονομικής αδυναμίας (αγγλ.: State of Necessity) το δικαίωμα να αναστείλει την πληρωμή των δανείων του. Αυτό αποτελεί κοινό τόπο για όσους ασχολούνται με το διεθνές δίκαιο, έχει δε αυτή κωδικοποιηθεί από την Διεθνή Νομική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών (International Law Commission) από εφαρμογή αυτού του κανόνα για πάνω από έναν αιώνα στο διεθνές δίκαιο. Δείτε στο ILC-Yearbook του 1980 , πόσα ενδιαφέροντα επιχειρήματα μπορεί να χρησιμοποιήσει η Ελλάδα έναντι των δανειστών της (από τη σελίδα 14 και μετά, ειδικά από το σημείο 25 και έπειτα . Η Ελλάδα έχει στο χέρι της τη δυνατότητα να πει ένα νομιμότατο «ελάτε να πάρετε όταν έχουμε» στους δανειστές της !Αυτό που αποκρύπτεται ακόμη πιο επιμελώς είναι ότι υπάρχει σήμερα όλο και πιο έντονη διεθνής αμφισβήτηση της δυνατότητας αναστολής των πληρωμών όταν τα δάνεια οφείλονται σε ιδιώτες δανειστές (όχι κράτη) και υπάγονται σε αλλοδαπό δίκαιο. Η σημαντικώτερη αμφισβήτηση αυτού του είδους τα τελευταία χρόνια προήλθε από το γερμανικό συνταγματικό δικαστήριο το 2007, σε σχέση με τα χρέη της Αργεντινής, τη στιγμή που άλλα ανώτατα δικαστήρια (όπως της Ιταλίας το 2005) είχαν αναγνωρίσει ότι η Αργεντινή δικαιούται να αναστείλει τις πληρωμές των δανείων προς ιδιώτες πιστωτές, ακόμη και εάν αυτά υπάγονται στο αγγλικό δίκαιο.
Αυτός είναι λοιπόν ο λόγος, για τον οποίο υπάρχει τέτοια πίεση για το αγγλικό δίκαιο και ταυτόχρονα (κάτι που καθόλου δεν λέγεται δημοσίως) για το δικαστήριο που θα κρίνει
α) αν η Ελλάδα είναι πράγματι σε state of necessity και
β) αν δικαιούται να αναστείλει τις πληρωμές προς ιδιώτες. Είναι η μόνη ελπίδα που έχουν σήμερα οι ιδιώτες πιστωτές να ξεπεράσουν το σημαντικότατο νομικό εμπόδιο της State of Necessity.
Οι δυνατότητες της Ελλάδας σε καθεστώς State of Necessity
Η δυνατότητα να επικαλεσθεί η Ελλάδα State of Necessity σε περίπτωση χρηματοδοτικού αδιεξόδου είναι το βασικό της όπλο, που κινδυνεύει με το αγγλικό δίκαιο. Το ελληνικό δίκαιο (άρθρο 31 ν. 1914/1990) προβλέπει ότι οι όροι των ομολόγων (επιτόκιο, χρόνος αποπληρωμής κλπ.) ρυθμίζονται με απλές υπουργικές αποφάσεις. Αυτό σημαίνει ότι, όταν η Ελλάδα επικαλεσθεί State of Necessity, μπορεί την άλλη στιγμή με μια απλή υπουργική απόφαση να σταματήσει την τοκογονία των ομολόγων (0% επιτόκιο) και να αναστείλει την πληρωμή τους για όσο διαρκεί η State of Necessity. Με τον τρόπο αυτό, ρίχνει το έλλειμμά της κατά 6% ή περισσότερο (όσο είναι η δαπάνη των τόκων ως ποσοστό του ΑΕΠ) και σταματάει να έχει την πίεση της αποπληρωμής του χρέους.
Το σημαντικώτερο :
Η νομιμότητα μίας τέτοιας ενέργειας θα κριθεί (πλην περιπτώσεων όπου ενεργοποιούνται ρήτρες διεθνούς διαιτησίας) από τα ελληνικά δικαστήρια αποκλειστικά !
Το ίδιο ακριβώς μπορεί να κάνει και με τα δάνεια του Μνημονίου, με τη διαφορά ότι εδώ θα χρειαστεί νέος νόμος της Βουλής και όχι απλή υπουργική απόφαση. Εδώ η επίκληση της State of Necessity θα είναι όμως πιο ασφαλής, διότι η εφαρμογή της State of Necessity δεν αμφισβητείται έναντι άλλων κρατών ή διεθνών οργανισμών – ασχέτως του ότι η δανειακή σύμβαση του Μνημονίου προβλέπει παραίτηση της Ελλάδας από ασυλίες εθνικής κυριαρχίας: Αυτά δεν ισχύουν όταν υπάρχει State of Necessity, που αποτελεί Αναγκαστικό Διεθνές Δίκαιο ! Εδώ η νομιμότητα της State of Necessity θα κριθεί από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που πολύ δύσκολα θα αρνηθεί ότι η Ελλάδα βρίσκεται πράγματι σε State of Necessity.
Σε απλή αριθμητική, η επίκληση της State of Necessity σημαίνει για την Ελλάδα αυτόματη μείωση του ελλείμματός της στο 3-4%, το οποίο μπορεί να καλυφθεί (εντός του ευρώ και χωρίς καμία ανάγκη για μετάβαση στη δραχμή) είτε με εσωτερικό δανεισμό, είτε με στοχευμένες περικοπές δαπανών, είτε με δανεισμό από τρίτα κράτη, που θα είχαν ενδιαφέρον ή συμφέρον να δανείσουν την Ελλάδα. Για τους δανειστές της Ελλάδας σημαίνει ότι κρατούν όλο το κεφάλαιό τους, αλλά θα ξεκινήσουν ξανά να εισπράττουν τόκους και να μπορούν να ζητήσουν αποπληρωμή του κεφαλαίου τους, όταν η Ελλάδα δηλώσει ότι έχει ξεπεράσει τη State of Necessity. Αυτό θα συμβεί από τη στιγμή που θα επιτευχθούν τα πρώτα πλεονάσματα και βελτιωθεί η διεθνής χρηματοπιστωτική εικόνα της Ελλάδας, ώστε να μπορεί να απευθυνθεί ξανά στις αγορές χρήματος.
Θεωρίες συνωμοσίας
Εδώ τίθεται το ερώτημα: Αν είναι τόσο απλό και τόσο εύκολο, γιατί δεν θέλουν όλοι να ακολουθήσει η Ελλάδα αυτή την λύση, που αφήνει ευχαριστημένους και την Ελλάδα, που θα ξεφύγει από το Μνημόνιο, και τους δανειστές, που δεν θα πρέπει να υποστούν κανένα haircut;
Πρώτον, διότι από τον Οκτώβριο του 2009 και μετά η ηγεσία της Ελλάδας υπηρετεί οποιαδήποτε άλλα συμφέροντα, εκτός από τα ελληνικά.
Δεύτερον, διότι η ελληνική κρίση προκλήθηκε στα πλαίσια ευρύτερου νομισματικού πολέμου και συντηρείται στα πλαίσια του ίδιου νομισματικού πολέμου.
Τρίτον, διότι η ελληνική κρίση είναι μια μοναδική ευκαιρία για την λεηλασία της ελληνικής δημόσιας περιουσίας και του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος και αυτοί που κινούν τα νήματα δεν θέλουν να αφήσουν τέτοια ευκαιρία να πάει χαμένη.
Αυτά όλα μπορούν να ακούγονται σαν θεωρίες συνωμοσίας, όμως είναι και η μόνη λογική εξήγηση για το γεγονός ότι μέχρι σήμερα δεν έχει διερευνηθεί η προφανής (και νόμιμη) λύση για την Ελλάδα, που είναι η, σε διαπραγμάτευση με τους εταίρους, κήρυξη της Ελλάδας σε προσωρινή State of Necessity (δημοσιονομική αδυναμία), ζητώντας από τους πιστωτές να μην χάσουν κεφάλαιο (όπως θα συμβεί αν τελικά συμφωνηθεί το PSI), αλλά μόνον τόκους για κάποιο χρονικό διάστημα, μέχρι να βελτιώσει η Ελλάδα τα οικονομικά της.
Δεδομένα πάντως είναι ότι
α) η State of Necessity ως κανόνας του διεθνούς δικαίου είναι σήμερα σε ισχύ και ήταν σε ισχύ και πριν το 2009 και
β) κανείς δεν μιλάει για αυτή την πολύ ρεαλιστική εκδοχή, ενώ διαδεδομένες είναι οι πολύ λιγώτερο ρεαλιστικές συζητήσεις για λογιστικό έλεγχο του χρέους κλπ.
Αν αυτά από μόνα τους δεν μας υποψιάζουν ότι οι θεωρίες συνωμοσίας έχουν κάποια βάση, ας δούμε τουλάχιστον θετικά την πραγματικότητα μίας ενδεχόμενης ελληνικής Στάσης Πληρωμών : Η Ελλάδα πρέπει επειγόντως να σχεδιάσει την διαχείριση μίας τέτοιας κατάστασης προς το συμφέρον της. Και το καθαρό συμφέρον της είναι, αν χρειασθεί, να επικαλεσθεί State of Necessity, όπως είναι όλο και πιθανότερο, να το κάνει αυτό με τα ελληνικά ομόλογα υπό το υπάρχον σημερινό καθεστώς τους , εκείνο του Ελληνικού Δικαίου , σε καμμία δε περίπτωση του Αγγλικού !
Μιχάλης Σ. Βάρδας,
Πρώην Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής ΛΑ.Ο.Σ.
Αθήνα.