Γιατί είναι πλέον πολύ πιθανή μια σκληρή ελληνική χρεοκοπία;

Οι αγορές απορρόφησαν ευκολότερα του αναμενόμενου τις υποβαθμίσεις της Γαλλίας και άλλων οκτώ κρατών της Ευρωζώνης την Παρασκευή, όπως επίσης και την υποβάθμιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας χθες από τον οίκο Standard & Poor’s. Επίσης δεν φάνηκε να αντέδρασαν καθόλου στην παύση των συνομιλιών μεταξύ των εκπροσώπων των πιστωτών και του ελληνικού δημοσίου, ενώ το ελληνικό Χρηματιστήριο, περιέργως πώς, ενισχύθηκε.

Ωστόσο το ελληνικό ζήτημα αναμένεται να απασχολήσει πολύ τους πάντες – πολιτικούς, αγορές αλλά και πολίτες – μέσα στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, αφού ελάχιστος χρόνος πια έμεινε για την ολοκλήρωση της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους προκειμένου να αποφύγουμε τη ‘σκληρή’ ελληνική  χρεοκοπία.

Τα νέα από την Αθήνα είναι ότι οι συνομιλίες θα επαναληφθούν από αύριο με στόχο να υπάρχει μια ολοκληρωμένη συμφωνία στις 23 Φεβρουαρίου, όπου θα γίνει η σύνοδος των Υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης. Τα νέα από τους πιστωτές είναι ότι θα προσφύγουν στη Γερμανίδα καγκελάριο Αγγέλα Μέρκελ προκειμένου να διατηρηθεί η αρχική συμφωνία για μείωση του ελληνικού χρέους το οποίο βρίσκεται στα χέρια του ιδιωτικού τομέα κατά 50% όπως θα γίνει άμα παραμείνει το επιτόκιο των νέων ελληνικών τίτλων κοντά στο 4.5% αντί να μειωθεί κάτω του 3% όπως ζητά εσχάτως η γερμανική κυβέρνηση – και βολεύει τη χώρα – οπότε και το κούρεμα του ιδιωτικού τομέα θα πλησιάσει το 80%.

Καθώς περνάν οι μέρες όμως, με εκατέρωθεν παζάρια και χωρίς αποτελέσματα, ως παράγοντας κλειδί αναδεικνύεται ο χρόνος. Γιατί το  χρονοδιάγραμμα των δύο γεμάτων μηνών ή των μόλις 45 εργάσιμων ημερών που έχουν πια στη διάθεσή τους η Ελλάδα, ο ιδιωτικός τομέας, η Ευρωζώνη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για να καταλήξουν κάπου έχει γίνει απελπιστικά σφιχτό.

Το τελικό όριο ορίζεται από τον χρόνο ωρίμανσης του πρώτου μεγάλου ελληνικού ομολόγου λήξης μέσα στο 2012 και ύψους 14.4 δις ευρώ που είναι στις 20 Μαρτίου. Η Αθήνα δεν είναι σε θέση να το αποπληρώσει αν δεν ολοκληρωθεί η συμφωνία με τους πιστωτές και δεν λάβει την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Σε περίπτωση που η εφαρμογή – προσοχή όχι η συμφωνία αλλά η εφαρμογή! – της συμφωνίας με τους πιστωτές δεν έχει ολοκληρωθεί μέχρι τότε, η Ελλάδα θα υποχρεωθεί σε ‘σκληρή’  χρεοκοπία. Υποτίθεται ότι οι αγορές έχουν γενικά προεξοφλήσει αυτό το ενδεχόμενο, όμως η υλοποίηση του σεναρίου μπορεί κάλλιστα να μας δώσει πολλές απρόβλεπτες καταστάσεις.

Για να μην χρεοκοπήσει  η Ελλάδα στις 20 Μαρτίου πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί ως τότε μια σειρά από πολλά, τεχνικά, δύσκολα και μεγάλα βήματα τα οποία εμπλέκουν όλους τους ενδιαφερόμενους.

Καταρχήν πρέπει να επέλθει κάποια συμφωνία μεταξύ της Ελλάδας και των πιστωτών του ιδιωτικού τομέα. Οι συνομιλίες, όπως είπαμε, θα επαναληφθούν αύριο. Σε περίπτωση που η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στην αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους είναι ανεπαρκής, η Ελλάδα μπορεί να υποχρεώσει και τους υπόλοιπους πιστωτές της να αποδεχτούν τη συμφωνία προχωρώντας σε μια υποχρεωτική αναδιάρθρωση που το πιθανότερο είναι ότι θα ενεργοποιήσει τα ασφαλιστικά συμβόλαια του ελληνικού χρέους. Αλλά για να ανοίξει ο δρόμος της υποχρεωτικής αναδιάρθρωσης, η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει πρώτα να περάσει από το Κοινοβούλιο νομοθεσία για την εισαγωγή ρητρών συλλογικής δράσης στα ελληνικά ομόλογα με αναδρομική ισχύ.

Αμέσως μετά η Ελλάδα θα πρέπει να δώσει στη δημοσιότητα το σχέδιο που θα περιγράφει τα χαρακτηριστικά των ομολόγων που προσφέρει (απόδοση, διάρκεια κλπ.) και να καλέσει τους ομολογιούχους της να τις παραδώσουν τα παλαιά τους ομόλογα και να παραλάβουν τα νέα. Κατόπιν οι ομολογιούχοι θα πρέπει να εξετάσουν την προτεινόμενη συμφωνία – έστω και για τυπικούς λόγους – και να την αποδεχτούν επισήμως ή να την απορρίψουν.

Στην περίπτωση μιας υποχρεωτικής αναδιάρθρωσης, η Αθήνα θα πρέπει να διεξάγει μια ψηφοφορία μεταξύ των πιστωτών της με φυσική τους παρουσία για να διασφαλίσει ότι θα συμμετάσχει η πλειοψηφία στην αναδιάρθρωση και στη συνέχεια να χρησιμοποιήσει τις ρήτρες συλλογικής δράσης προκειμένου να δεσμεύσει τη μειοψηφία η οποία αντιτίθεται στη συμφωνία. Σε αυτό το στάδιο είναι πιθανό ορισμένοι πιστωτές να κινήσουν διαδικασίες εκκαθάρισης ενάντια στην Ελλάδα με διαφορά αιτιολογικά.

Ας υποθέσουμε ότι όλα μέχρι αυτού του σημείου έχουν πάει κατ’ ευχή ή ότι έχουν χρησιμοποιηθεί οι ρήτρες συλλογικής δράσης δεσμεύοντας τους ομολογιούχους της  μειοψηφίας που δεν θέλησαν να συμμετάσχουν στη συμφωνία. Το επόμενο βήμα για να ολοκληρωθεί η ανταλλαγή είναι οι ομολογιούχοι να επιστρέψουν όντως στην Ελλάδα τους παλαιούς τίτλους τους και να πάρουν τους νέους.

Για να γίνει όμως κάτι τέτοιο οι εταίροι της Ελλάδας στην Ευρωζώνη θα πρέπει να της κόψουν μια … τεράστια επιταγή ύψους 60 δις ευρώ. Τόσα χρειάζεται η Ελλάδα για να ολοκληρώσει τη συμφωνία αυτή γιατί 30 δις ευρώ πρέπει να πάνε για την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών που από τη στιγμή που θα αναλάβουν τις ζημιές για τους τίτλους του ελληνικού χρέους θα καταρρεύσουν δίχως νέα κεφάλαια και άλλα 30 δις ευρώ πρέπει να δοθούν  προκαταβολικά στους ομολογιούχους – καθώς η συμφωνία προβλέπει ότι από το 50% της ονομαστικής αξίας των ελληνικών τίτλων που θα απομείνει μετά το ‘κούρεμα’ οι πιστωτές θα πάρουν 15% σε μετρητά και άλλα 35% σε νέους τίτλους – για να χρυσωθεί το πικρό χάπι των ζημιών τους…

Η Ευρωζώνη έχει ανακοινώσει ότι τα κράτη μέλη της θα συζητήσουν το ζήτημα της μεγάλης επιχορήγησης προς την Ελλάδα στη σύνοδο κορυφής της 30ης Ιανουαρίου. Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι τα κράτη της Ευρωζώνης δίνουν τα κεφάλαια στην Ελλάδα και ότι η Ελλάδα τα παίρνει. Τότε και μόνον τότε η ανταλλαγή των ομολόγων μπορεί να προχωρήσει.

Πού καταλήγουν όλα αυτά; Στο ότι είναι δύσκολο να εκτιμήσει κανείς πόσο χρόνος μπορεί να απαιτηθεί για καθένα από αυτά τα βήματα και ότι προφανώς πολλά μπορούν να πάνε στραβά από σήμερα μέχρι τις 19 Μαρτίου. Παράλληλα, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ολοκλήρωση της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους μέσα στους επόμενους δύο μήνες δεν σημαίνει σε καμιά περίπτωση ότι η Ελλάδα σώθηκε ή ότι το χρέος της θα γίνει βιώσιμο. Σημαίνει μόνο ότι αποφεύγεται ο άμεσος κίνδυνος μιας σκληρής χρεοκοπίας.

Τέλος, καθώς τα ελληνικά ομόλογα δεν περιέχουν τις λεγόμενες ρήτρες συλλογικής δράσης αν η Αθήνα δεν καταφέρει να αποπληρώσει το ομόλογο που λήγει στις 20 Μαρτίου, μπορεί να προχωρήσει σε μια μορφή μίνι-χρεοστασίου – τουλάχιστον μιλώντας τεχνικά. Το γεγονός αυτό μπορεί όμως κάλλιστα να ενεργοποιήσει τα ασφαλιστικά συμβόλαια για κάποιο μέρος του ελληνικού χρέους και να προσφέρει τις πρώτες ενδείξεις σχετικά με το πόσο μη βιώσιμη έχει καταστεί πλέον η θέση της Ελλάδας. Αν γίνει κάτι τέτοιο τρεις θα είναι οι πιο πιθανές άμεσες συνέπειες: πρώτον, η επιστροφή του τρόμου στις αγορές που θα αποκτήσουν μια πρώτη εικόνα σχετικά με το πώς μπορεί να μοιάζει η ελληνική χρεοκοπία, ο κλονισμός των αγορών ομολόγων των άλλων κρατών της ευρωπαϊκής περιφέρειας και η κατάρρευση μίας ή δύο ελληνικών τραπεζών.