Του Σταύρου Χριστακόπουλου
«Ευρώ με θυσίες ή δραχμή και καταστροφή». Το μόνιμο «δίλημμα», ελλείψει άλλου που να πείθει έστω και μωρά, επιστρέφει συνεχώς. Επιστρατεύεται όλο και συχνότερα, κάθε φορά που βρίσκεται μπροστά μας ένα νέο «πακέτο» σκληρών υφεσιακών και καταστροφικών της οικονομίας μέτρων, εν όψει ενός ακόμη σκληρότερου «μνημονίου», εν όψει της άνευ όρων αποδοχής της ελεγχόμενης πτώχευσης. Θα επανέρχεται διαρκώς. Μέχρι που να μην πείθει πια κανέναν.
Οι περισσότεροι το εκλαμβάνουν ως έναν εκβιασμό που καθηλώνει την κοινωνία. Μόνο που τελευταία δεν μοιάζει τόσο με εκβιασμό όσο με παιχνίδι απόδοσης ή μετάθεσης ευθυνών.
Έτσι λοιπόν για τη σχεδιαζόμενη πτώχευση δεν θα φταίνε όσοι μας πέταξαν στον γκρεμό, αλλά οι «διαρθρωτικές αδυναμίες», η «μεταρρυθμιστική» απροθυμία, οι κοινωνικές αντιδράσεις και όλα όσα παρόμοια ακούμε και διαβάζουμε τόσο καιρό. Όλα και όλοι εκτός από τους αυτουργούς του εγκλήματος. Και ιδού τα… πειστήρια:
● Η έλλειψη μεταρρυθμίσεων φταίει για την πλήρη και ολοκληρωτική αποτυχία να βελτιωθεί έστω ένας δείκτης της οικονομίας. Και όχι η πολιτική της «εσωτερικής υποτίμησης», η οποία δεν αναφέρεται με το ονοματάκι της ούτε από εκείνους που… θα έπρεπε να την περιγράφουν – την ονομάζουν απλώς νεοφιλελεύθερη ή απλώς καπιταλιστική και καθαρίζουν και με τα ιδεολογικά τους.
● Η έλλειψη πραγματικής συναίνεσης – πρώτα προς τον Παπανδρέου, ύστερα προς τον Παπαδήμο – φταίει που οι τοκογλύφοι μάς έχουν ξεγραμμένους και μας πάνε για πτώχευση. Και όχι η εφαρμογή των ισοπεδωτικών «οριζόντιων» φοροεισπρακτικών μέτρων και η εσκεμμένη θανάτωση της οικονομίας.
● Η έλλειψη κουλτούρας αποδοχής των διαρθρωτικών αλλαγών φταίει που η οικονομία βυθίζεται στην ύφεση. Λες και, άμα η γιαγιά μου μπορούσε να πάρει ταξί ή φορτηγό ή να ανοίξει φαρμακείο, θα είχαμε ανάπτυξη.
● Η καθυστέρηση στις αποκρατικοποιήσεις φταίει επίσης για την ύφεση, για την αποτυχία στα έσοδα και τη διόγκωση του ελλείμματος. Το ότι μέσα σε δύο χρόνια απαξίωσαν κάθε ελληνικό περιουσιακό στοιχείο προφανώς τους διαφεύγει.
Ας δούμε ένα ωραίο παράδειγμα: Πούλησαν τέσσερα airbus για 31 εκατομμύρια ευρώ. Πέρυσι αυτά είχαν κοστολογηθεί στα 25 εκατομμύρια το καθένα. Είχαν αγοραστεί 140 εκατομμύρια το καθένα.
Όπως λέει ο πρώην πρόεδρος της Ένωσης Χειριστών της Ολυμπιακής Γρηγόρης Κωνσταντέλλος, «εάν τα αεροσκάφη είχαν πωληθεί με το κλείσιμο της εταιρείας, όταν ακόμα ήταν πλόιμα, η τιμή και για τα τέσσερα θα μπορούσε να φτάσει ακόμα και στα 170 με 180 εκατ. ευρώ».
Και συνεχίζει: «Εμείς βάλαμε πωλητήριο και τα καθηλώσαμε στο έδαφος, ενώ θα μπορούσαμε να τα δώσουμε σε μεγάλο οίκο leasing αεροσκαφών ώστε και να συντηρούνται σωστά και να λαμβάνουμε ενοίκια έως και 350.000 δολαρίων τον χρόνο για το καθένα . Αντί γι’ αυτό στείλαμε το λάθος σήμα στην αγορά, που είναι αμείλικτη, και τα αεροπλάνα έχασαν τριών ετών αξία».
Από πότε είναι καθηλωμένα τα αεροσκάφη; Από τον Οκτώβριο του 2009, μετά το κλείσιμο της Ολυμπιακής. Δύο χρόνια διακυβέρνησης των «σωτήρων», με το βασικό μέρος της ευθύνης στους Παπανδρέου και Παπακωνσταντίνου, απαξιώθηκε πλήρως το συγκεκριμένο περιουσιακό στοιχείο.
Πορτογαλικές… συμπτώσεις
Όσο καιρό μας έπρηζαν με τις μπαρούφες περί συναίνεσης ώστε να οδηγηθούμε τελικά στη συγκυβέρνηση υπό τον Παπαδήμο, αγαπημένο παράδειγμα μιας σειράς επικοινωνιακών – και άλλων – φωστήρων ήταν η Πορτογαλία. Όπου υποτίθεται ότι συμφωνήθηκε εγκαίρως το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων από τα δύο μεγάλα κόμματα.
Μάλιστα, κατά φοβερή αντιστοιχία με την ελληνική πραγματικότητα, ο δεξιός Πέδρο Πάσος Κοέλιο εξελέγη αντί του τσουρουφλισμένου από την κρίση… σοσιαλιστή Σόκρατες, με αίτημα την «επαναδιαπραγμάτευση» του πορτογαλικού «μνημονίου».
Το… αίτημά του αυτό επαναδιατύπωσε μάλιστα στις 30 Οκτωβρίου 2011 εμπνέοντας και τους δικούς μας δεξιούς, διότι, όπως έλεγαν, η επιμονή του Κοέλιο στην «επαναδιαπραγμάτευση» κατέρριπτε την κυβερνητική προπαγάνδα που έλεγε ότι τέτοια δυνατότητα δεν υπάρχει. Ειδικότερα ο Κοέλιο ζητούσε μέτρα για την… «ανάπτυξη» (για δες κάτι συμπτώσεις!), τα οποία δεν υπήρχαν ούτε στο πορτογαλικό ούτε στο ελληνικό «μνημόνιο».
Παρεμπιπτόντως να σημειώσουμε ότι η Πορτογαλία, εν αντιθέσει με την Ελλάδα, όπως ανακοινώθηκε χθες, κατάφερε να μαζέψει πάνω από 1,2 δισ. ευρώ το 2011 σε ληξιπρόθεσμους φόρους, υπερβαίνοντας κατά 10% τον κυβερνητικό στόχο! Και αυτό «εξαιτίας των υψηλών προτύπων λειτουργίας που εφαρμόστηκαν στις υπηρεσίες συλλογής φόρων».
Άρα και στην καταπολέμηση της διαφθοράς είναι μπροστά οι Πορτογάλοι, δεδομένου ότι στην Ελλάδα, ύστερα από δεκάδες συλλήψεις μεγάλων οφειλετών προς το Δημόσιο, δεν εισπράχθηκε ούτε τσακιστό ευρώ, εκτός από καμιά πενηνταριά χιλιάδες, κι αυτά ως… εγγύηση για να μην πάει φυλακή ένας από τους συλληφθέντες.
Να σημειώσουμε ακόμη ότι εκεί το ξεπούλημα δημόσιας περιουσίας προχωρεί με ταχείς ρυθμούς, καθώς μάλλον η Πορτογαλία είναι περισσότερο δεκτική στο «μεταρρυθμιστικό» πνεύμα της ευρωζώνης και του ΔΝΤ. Άλλωστε είχε λάβει «μνημονιακά» μέτρα πριν υπαχθεί στην τρόικα.
Ας δούμε λοιπόν τα αποτελέσματα όλης αυτής της πορτογαλικής προσπάθειας.
1. Όπως η Ελλάδα, έτσι και η Πορτογαλία, ήδη ζητάει επιπλέον δάνειο – γύρω στα 35 δισ. ευρώ θέλει ο Κοέλιο – και βγάζει φλύκταινες ο Σόιμπλε.
2. Στο 1,6% υπολογίζεται η ύφεση στην Πορτογαλία για το «μεταρρυθμιστικό» 2011 και στο 3% (η μεγαλύτερη ύφεση στην ιστορία της χώρας μετά την επιστροφή στη δημοκρατία το 1974) για το 2012. Παρεμπιπτόντως, τόση υπολόγιζε την ύφεση η τρόικα και στην Ελλάδα για πέρυσι, αλλά της βγήκε η διπλάσια – και η Πορτογαλία βρίσκεται πίσω από την Ελλάδα ως προς το «μνημόνιο» κατά έναν χρόνο, άρα έχει να περιμένει κι άλλα μαντάτα.
3. Η Πορτογαλία, σε πλήθος αναλύσεις, θεωρείται η δεύτερη – μετά την Ελλάδα – πιθανότερη χώρα τόσο για αναδιάρθρωση χρέους όσο και για «πούλο» από την ευρωζώνη…
«Να φύγεις, να πας αλλού»
Μια και η Πορτογαλία αποτέλεσε επί μακρόν το… φωτεινό παράδειγμα για την Ελλάδα – προφανώς γι’ αυτό θέλουν πάση θυσία οι τροϊκανοί, ο Βενιζέλος, ο ΣΕΒ, οι τραπεζίτες και οι μέγιστοι οικονομολόγοι του «κύκλου» Σημίτη, Ντόρας και λοιπών να εξομοιωθούν ο ελληνικοί μισθοί με τους πορτογαλικούς – έχει αξία να δούμε και άλλο ένα κοινό στοιχείο.
Στην Ελλάδα ήδη ξέρουμε ότι έχει σχεδόν διπλασιαστεί το μεταναστευτικό κύμα προς τη Γερμανία, ότι δεκάδες χιλιάδες νεαροί και λίγο μεγαλύτεροι Έλληνες ψάχνουν πάση θυσία τρόπο να φύγουν και ότι τη μετανάστευση, ελλείψει οποιασδήποτε προοπτικής, τη σκέφτονται όλο και περισσότεροι.
Ακόμη όσοι έχουν καλή μνήμη θα θυμούνται ότι ο πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς και αδελφός του μείζονος λογοτέχνη Νίκου «Τρότσκι» Παπανδρέου (του επονομαζόμενου και «Χαλιμά») προσφάτως δεν είχε αντίρρηση στο ενδεχόμενο της μετανάστευσης νέων από την Ελλάδα σε άλλες χώρες για ανεύρεση εργασίας.
Τώρα είναι η σειρά τού – ακόμη πιο… ακομπλεξάριστου – Κοέλιο να προτείνει ακόμη πιο ξεκάθαρα τη μετανάστευση από την Πορτογαλία σε όσους νέους Πορτογάλους δεν μπορούν να βρουν δουλειά. Κατ’ αυτόν οι άνεργοι καλά θα έκαναν να εγκαταλείψουν τη χώρα τους και να εγκατασταθούν σε άλλες, που έχουν τα πορτογαλικά ως βασική γλώσσα με καλύτερες προοπτικές απασχόλησης, όπως η Βραζιλία ή η… Αγκόλα.
Γιατί να φύγουν; Διότι ακόμη και σε αυτό το υπόδειγμα προσήλωσης στις επιταγές της τρόικας η βαθιά κρίση της οικονομίας δεν δείχνει να ξεπερνιέται.
Όμως, αν και στην Ελλάδα τα ΜΜΕ ήταν γενικώς… ευγενή με τον αδελφό του Νίκου «Τρότσκι» Παπανδρέου, ενώ κάποια δεν δίστασαν να υιοθετήσουν παρόμοιες ηλιθιότητες, στην… υποδειγματική Πορτογαλία μια εφημερίδα, η Publico, κινούμενη στο «πνεύμα» των ημερών με τα ατέλειωτα γαμωσταυρίδια κατά του Κοέλιο, έγραψε:
«Οι ηγέτες της χώρας, και κυρίως ο πρωθυπουργός, έχουν καταντήσει γελοίοι. Είναι αυτονόητο ότι, αν το εκπαιδευμένο εργατικό δυναμικό φύγει, τότε η οικονομική κατάσταση θα γίνει ακόμη πιο δυσμενής».
Στην Ελλάδα, όπου εξακολουθούμε να εφαρμόζουμε το φασιστικό δόγμα της συλλογικής κοινωνικής ευθύνης για την προεξοφλημένη πτώχευση, ξέρουμε ποιοι και πόσοι από την πολιτική μας ηγεσία έχουν καταντήσει γελοίοι. Ωστόσο συνεχίζουμε να εμπιστευόμαστε τις μείζονες επιλογές τους, ειδικά τις… συναινετικές, έστω και βρίζοντας. Όπως και να το δεις, έχουμε πολιτικό πολιτισμό.
Δεν είναι πάντως βέβαιο ότι θα τον διατηρήσουμε όταν μας ρίξουν στον Καιάδα της σχεδιαζόμενης πτώχευσης. Απλώς τότε θα είναι αργά για δάκρυα. Σε όποια πλευρά κι αν ανήκει ο καθένας…